Uwaga! Od 1 stycznia wyłącznie ekoprojekt!

Opracowanie: Joanna Kubicka

5. klasa czy ekoprojekt?

W Polsce pierwsze regulacje w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe (o mocy do 500 kW) weszły w życie 1 października 2017 r. (Dz. U. 2017, poz. 1690). Określały one graniczne wartości emisji (wg normy PN EN 303-5:2012) tlenku węgla (CO), organicznych związków gazowych (OGC) i pyłu (PM), a także wprowadzały zakaz stosowania rusztu awaryjnego (elementu konstrukcyjnego pozwalającego na ręczne zasilanie paliwem) z zastrzeżeniem, że od 1 lipca 2018 r. nie można sprzedawać kotłów poniżej 5. klasy, a od 2020 r. na rynku pozostaną tylko kotły spełniające wymagania ekoprojektu. Należy pamiętać, że graniczne wartości emisji zanieczyszczeń uznaje się za spełnione jeżeli są potwierdzone przez jednostkę akredytowaną.

Niestety okazało się, że rozporządzenie z 2017 r. jest nieprecyzyjne, co skrupulatnie zostało wykorzystane przez „pomysłowych przedsiębiorców”. Dlatego też od 11 marca 2019 r. obowiązuje znowelizowane rozporządzenie w sprawie wymagań dla kotłów na paliwa stałe (Dz. U. 2019, poz. 363), które miało ograniczyć możliwość obchodzenia przepisów. Ponadto 23 listopada 2019 r. weszły w życie przepisy ustawy z 16 października 2019 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2019, poz. 1396) zakazujące wprowadzania na polski rynek pozaklasowych kotłów tzw. „kopciuchów”, ograniczając tym samym ich import z krajów Unii Europejskiej, Turcji i państw EFTA (będących stroną umowy o Europejskich Obszarach Gospodarczych).

Jednakże w wielu województwach już od kilku lat uchwały antysmogowe dopuszczają montaż wyłącznie kotłów klasy 5. i/lub spełniających wymogi ekoprojektu (patrz nasz tekst Uchwały antysmogowe w Polsce)

Od 1 stycznia 2020 r. w sprzedaży wyłącznie „ekoprojekt”!

Od stycznia 2020 r. wymagania zawarte w Dyrektywie Ecodesign staną się obligatoryjne dla wszystkich urządzeń grzewczych sprzedawanych na rynku zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej. Każdy sprzedawany kocioł będzie musiał w swojej dokumentacji posiadać zestawienie z informacjami dotyczącymi mocy, sprawności, zużycia energii, a także emisji poszczególnych związków. Wartości graniczne emisji sezonowych dla Dyrektywy Ecodesign opisano w tabeli powyżej. W przypadku kotła na paliwo stałe wymogi te muszą zostać spełnione dla paliwa zalecanego i dowolnego innego odpowiedniego paliwa.

Jakie są różnice między kotłem 5. klasy a spełniającym wymogi ekoprojektu?

Norma PN EN 303-5:2012 „Kotły grzewcze – Część 5: Kotły grzewcze na paliwa stałe z ręcznym i automatycznym zasypem paliwa o mocy nominalnej do 500 kW – Terminologia, wymagania, badania i oznakowanie” określa wymagania dla kotłów na paliwa stałe, zarówno kotły komorowe z ręcznym załadunkiem, jak i kotły z automatycznym podawaniem paliwa o mocy do 500 kW. O klasie kotła świadczy wartość emisji oraz jego sprawność. Do wymaganych przez normę szacowanych parametrów należą: tlenek węgla (CO), gazowe zanieczyszczenia organiczne (OGC) oraz pył (PM).

Wymagania zawarte w Dyrektywie Ecodesign są bardziej restrykcyjne od wymagań dla kotłów 5. klasy, gdyż uwzględniają dodatkowo wartość graniczną dla emisji tlenków azotu (NO_X), a także sezonową efektywność energetyczną, która nie może być mniejsza niż 75% dla kotłów o mocy 20 kW lub mniejszej oraz 77% dla kotłów o mocy znamionowej przekraczającej 20 kW. Dzięki wskaźnikowi sezonowej efektywności energetycznej zyskujemy pewność, że obniżenie mocy kotła nie spowoduje niekorzystnego obniżenia jego sprawności.

„Wprowadzanie do obrotu”

Należy zwrócić uwagę, iż w znowelizowanym rozporządzeniu Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 21 lutego 2019 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe doprecyzowano definicję pojęcia „wprowadzania do obrotu”, przez które rozumie się nie tylko wprowadzanie produktu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po raz pierwszy, ale również:

• sprzedaż na rynku wtórnym,
• sprzedaż za pomocą środków porozumiewania się na odległość (internet),
• najem,
• instalację i podłączenie do systemu grzewczego.

Krótko mówiąc, wprowadzanie do obrotu:

• kotłów poniżej 5 klasy wg PN EN 303-5:2012 do 31 grudnia 2019 r. oraz
• kotłów niespełniających wymogów ekoprojektu po 1 stycznia 2020 r.

jest/będzie niezgodne z prawem.

„Kocioł wyłącznie na eksport”

W Polsce nadal można kupić „kopciuchy”. Sprzedawcy prześcigają się w pomysłach, jak obejść prawo. W dalszym ciągu wiele sklepów internetowych oferuje „kotły na eksport” – nie do sprzedaży i użytkowania na terenie Polski/UE.

Pozostaje pytanie, w jaki sposób „sprzedaż na eksport” odnosi się do zapisów rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe, które precyzuje definicję pojęcia „wprowadzanie do obrotu” jako „każde rozporządzenie produktem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez dokonanie jakiejkolwiek czynności prawnej lub faktycznej”?

Jakie kary grożą przedsiębiorcy za wprowadzanie na rynek kotłów niespełniających określonych wymagań?

Jeżeli wprowadzony na rynek kocioł na paliwo stałe o znamionowej mocy cieplnej nie większej niż 500 kW nie spełnia wymagań określonych w rozporządzeniu w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na przedsiębiorcę administracyjną karę pieniężną.

Kara może wynosić do 5% przychodu przedsiębiorcy osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym, jednak nie mniej niż 10 000 zł. Jeżeli przedsiębiorca w poprzednim roku kalendarzowym nie osiągnął przychodu albo nie prowadził działalności gospodarczej, kara pieniężna wynosi 10 000 zł.

Materiały źródłowe:

1. Norma PN-EN 303-5:2012, Kotły grzewcze – Część 5: Kotły grzewcze na paliwa stałe z ręcznym i automatycznym zasypem paliwa o mocy nominalnej do 500 kW – Terminologia, wymagania, badania i oznakowanie./li>
2. Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla kotłów na paliwo stałe.
3. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1396 z późn. zm.).
4. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe (Dz.U. 2017 poz. 1690.).
5. Rozrządzenia Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 21 lutego 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe (Dz.U. 2019, poz. 363).
6. Internetowy bot pomoże szukać nielegalnych kopciuchów, Ministerstwo Rozwoju, dostęp 17.12.2019 r.