Wpływ zanieczyszczeń powietrza na rośliny

Czasami na powierzchni liścia obserwujemy małe, nieregularne plamki, w odcieniach od ciemnobrązowego do czarnego, albo od jasnobrązowego do białego. To zmiany fizjologiczne, które mogą mieć różne przyczyny. Zdarza się, że są wywoływane przez zanieczyszczenia powietrza. Nie wszystkie rośliny dobrze radzą sobie z filtracją, w związku z tym wchłaniają tlenki azotu, dwutlenek siarki, azotan peroksyacetylowy, ozon lub pył zawieszony. Substancje te poprzez aparaty szparkowe dostają się do wnętrza rośliny, powodując miedzy innymi zaburzenia fotosyntezy. Wysokie stężenia tych zanieczyszczeń w powietrzu prowadzą do powolnego obumierania roślin, czego efekty obserwujemy w postaci chlorozy (powolnego żółknięcia i brązowienia liści, związanego z zaburzeniami produkcji chlorofilu) a w konsekwencji martwicy liści.

Czy wiesz że: do roślin podatnych na zanieczyszczenia powietrza należą m.in.: pomidor, arbuz, ziemniak, fasolka szparagowa, tytoń, soja, buraki, słonecznik, marchew, kukurydza, winogrona, brzoskwinie i truskawki.

Efekty zmian chorobowych roślin mogą mieć konkretne skutki ekonomiczne. Ich przyczyną może być obniżenie jakości upraw, wielkości plonów w rolnictwie, czy straty w gospodarce leśnej.

Obecnie za głównego „szkodnika”, bezpośrednio zagrażającego ekosystemom uważany jest ozon. Szacunki z roku 2000 wskazywały, że globalne straty plonów ze względu na wysokie stężenia tego gazu wyniosły 79-121 mln ton (wówczas był to koszt ok. 16-26 miliardów dolarów). Z tego powodu w krajach Unii Europejskiej sukcesywnie obniżane są wartości normatywnych stężeń ozonu, ustalane ze względu na ochronę roślin.

Czy wiesz że: jedną z najprostszych metod wykrywania ozonu w troposferze (czyli w warstwie atmosfery, w której żyjemy) jest wykorzystanie roślin (np. tytoniu) czułych na jego wysokie stężenia. Rośliny takie nazywamy bioindykatorami.

Fotografia tytułowa: Uszkodzenie liści przez dwutlenek siarki (źródło: Osowski J., Urbanowicz., 2016, Plamistości liści ziemniaka powodowane przez czynniki abiotyczne)

Bibliografia:

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2012 r., poz. 1031 z późn. zm.).
• Gerald Brust, 2007, Air Pollution Effects on Vegetables, University of Maryland, https://extension.umd.edu/learn/air-pollution-effects-vegetables
• Osowski J., Urbanowicz., 2016, Plamistości liści ziemniaka powodowane przez czynniki abiotyczne, IHAR-PIB, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie, Ziemniak Polski 2016 nr 4, http://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-d4f3f1b0-32e5-4704-992b-5ce15edb10a9/c/Jerzy_Osowski__Janusz_Urbanowicz.pdf
• https://www.wri.org/blog/2019/06/5-under-recognized-impacts-air-pollution?utm_campaign=WRIclimate&utm_source=Climate_Digest-2019-06-28&utm_medium=email&utm_content=learnmore
• https://breathelife2030.org/pl/news/5-recognized-impacts-air-pollution/
• http://archiwum.wiz.pl/1998/98062300.asp