Podsumowanie działania punktów konsultacyjnych w aglomeracji wrocławskiej
Sieć punktów konsultacyjnych z ekspertami ekologicznymi została utworzona w celu udzielania bezpłatnej pomocy mieszkańcom Wrocławia i okolicznych miejscowości (ale nie tylko) w kwestiach dotyczących finansowania wymiany ogrzewania węglowego na bardziej ekologiczne, łączenia różnych dotacji (miejskiej i wsparcia rządowego programu Czyste Powietrze), możliwości dofinansowania na termomodernizację i odnawialne źródła energii oraz o korzyściach ekonomicznych, społecznych i środowiskowych wynikających z wymiany ogrzewania, z poprawy efektywności energetycznej budynków i zastosowania mikroinstalacji fotowoltaicznych. Podobne punkty w ramach naszego projektu działają również w Bydgoszczy.
Na terenie aglomeracji wrocławskiej organizacja punktów konsultacyjnych jest realizowana przez Opolskie Centrum Zarządzania Projektami Sp. z o.o. z siedzibą w Opolu.
Ile osób skorzystało z porady doradcy ekologicznego?
Przez 9 miesięcy (tj. od 8 marca do 30 listopada 2022) punkty konsultacyjne działały na terenie 5 gmin, łącznie w 19 różnych lokalizacjach:
- Trzebnica (w 3 lokalizacjach: Trzebnica, Domanowice, Księginice),
- Kobierzyce (w 3 lokalizacjach: Kobierzyce, Pustków Żurawski, Bielany Wrocławskie),
- Kąty Wrocławskie (w 4 lokalizacjach: Kąty Wrocławskie, Smolec, Pełcznica, Gniechowice),
- Długołęka (w 4 lokalizacjach: Długołęka, Byków, Siedlec, Brzezia Łąka),
- Wrocław (w 5 lokalizacjach – osiedla: Maślice, Leśnica, Psie Pole, Biskupin, Przedmieście Oławskie / Huby).
W gminach ościennych zostało przeprowadzonych po 60 godzin konsultacji stacjonarnych, we Wrocławiu natomiast 221 godzin. Dodatkowo nasi eksperci w tym czasie byli dostępni wyłącznie online łącznie przez 499 godzin. Bez odpowiedzi nie pozostały również telefony i maile mieszkańców spoza ww. obszaru. Co nas bardzo cieszy, pojawiły się również pytania z woj. łódzkiego i dalszych obszarów woj. dolnośląskiego.
Łącznie w trakcie 960 godzin konsultacji w ww. okresie skontaktowało się z nami 435 mieszkańców (z czego 147 konsultacji odbyło się stacjonarnie, zaś 290 online). Szczegółowy wykaz liczby przeprowadzonych konsultacji z podziałem na gminy, miasta i wsie znajdziecie na wykresie poniżej.
Liczba przeprowadzonych konsultacji w aglomeracji wrocławskiej w okresie od 8 marca do 31 listopada 2022.
Jeżeli chcielibyście sprawdzić, ile osób skorzystało z naszych punków konsultacyjnych w Waszej okolicy, spójrzcie na mapę poniżej:
Jakie były najczęściej poruszane tematy?
Mieszkańcy są świadomi konieczności wymiany urządzeń grzewczych w związku z obowiązywaniem zapisów uchwał antysmogowych. Niestety terminy dostosowania źródła ciepła są już im mniej znane. Dodatkowo pojawia się problem z określeniem, jakiej klasy jest użytkowane przez nich urządzenie, ponieważ kotły często nie posiadają tabliczki znamionowej.
Pomimo obaw związanych z sytuacją gospodarczą w kraju, głównym tematem rozmów pozostały dostępne na rynku możliwości dofinansowania wymiany instalacji grzewczych w ramach programów prowadzonych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz samorządy lokalne. Mieszkańcy mają świadomość negatywnego wpływu urządzeń grzewczych na paliwo stałe na jakość powietrza i ich zdrowie, i chcą mieć wpływ na to, jakim powietrzem oddychamy.
W ostatnim czasie wrosła również liczba pytań o programy pomocowe w tym Lokalny Program Osłonowy dla Mieszkańców Wrocławia. Niestety w miejscach, gdzie prowadzony był punkt konsultacyjny, tylko Wrocław posiada takie wsparcie. Trzeba pamiętać, że koszt wymiany ogrzewania dla osób o najniższych dochodach jest często barierą nie do pokonania.
W trakcie konsultacji pojawiało się wiele trudnych pytań. Na niektóre z nich odpowiedzi udzieliliśmy w naszym cyklu postów na Facebooku „Weekendowy punkt konsultacyjny” dostępnym również na naszej stronie internetowej w zakładce „Punkty konsultacyjne – FAQ”.
Dla mieszkańców gmin, w których prowadzone były punkty konsultacyjne, opracowaliśmy również VADEMCUM MIESZKAŃCA zawierające podstawowe informacje o zanieczyszczeniach powietrza i ich wpływie na zdrowie, obowiązkach wynikających z uchwały antysmogowej oraz jakie dotacje można uzyskać decydując się na wymianę źródła ogrzewania na ekologiczne.
Czy mieszkańcy obawiają się wymiany źródła ciepła?
Mieszkańcy są świadomi narastającego kryzysu energetycznego. Coraz więcej osób zauważa, że węgiel nie jest już tanim rodzajem ogrzewania. Pojawiają się jednak obawy, że wymiana pieca węglowego na ogrzewanie ekologiczne będzie wiązało się ze znaczącym wzrostem opłat. Ci, którzy już zdecydowali się na wymianę źródła ciepła i związane z tym koszty, obawiają się wysokich rachunków w przyszłości. Największy niepokój pojawiaja się u osób, które planują wymienić ogrzewanie na elektryczne lub gazowe.
Brak stabilności cen sprawia również, że niektórzy mieszkańcy nie są w stanie w tym momencie zdecydować, jaki rodzaj ogrzewania wybrać. Pojedyncze osoby, które były zdecydowane na zakup pieca gazowego, obecnie wstrzymują się z decyzją ze względu na zbyt wysokie koszty eksploatacji. Osoby decydujące się na zakup pompy ciepła czy ogrzewania elektrycznego, rezygnują z inwestycji na rzecz pieca na pellet lub pieca węglowego 5. klasy. Dodatkowo informacja o dopłatach do paliw stałych zniechęciła wielu mieszkańców do szybkiej wymiany kotłów. Niektóre osoby postanowiły odłożyć wymianę źródła ciepła na przyszły lub kolejny rok, czekając na ustabilizowanie się cen, a także by skorzystać z rządowej dopłaty.
Innym problemem poruszanym w trakcie rozmów, było brak pełnego prefinansowania inwestycji. Ogólnie mieszkańcy o niższych dochodach, w szczególności osoby będące na emeryturze, niechętnie podchodzą do kwestii związanych z wymianą kotła, ze względu na brak możliwości zapewnienia wkładu własnego.
Ponadto proces wymiany pieca jest szczególnie trudny dla osób starszych nie tylko ze względów finansowych. Ścieżka, jaką trzeba przejść, by wymienić stary piec i uzyskać dofinansowanie jest dość długa i czasem skomplikowana. Takie osoby szukają firm, które mogłyby zająć się całym przedsięwzięciem – złożeniem wniosków o dofinansowania, skompletowaniem wszystkich dokumentów, wyborem odpowiedniego pieca i montażem. Przykładem jest m. Wrocław, który prowadzi szkolenia instalatorów akcji „Zmień piec” i na stronie prezentuje firmy, które zostały zaznajomione z dokumentami wymaganymi w programie Kawka Plus (Miasto nie promuje żadnych wykonawców, instalatorów ani firm). Niestety nie każda gmina może zarekomendować takich specjalistów.
I co dalej?
Zmiana często wieloletnich przyzwyczajeń mieszkańców oraz podniesienie świadomości ekologicznej wymaga czasu i powinno być niezbędnym elementem edukacji na jej każdym szczeblu. Nadal powinny być prowadzone przez gminy punkty doradztwa energetycznego i programów dotacyjnych w lokalizacjach dostępnych dla wszystkich mieszkańców. Mogłoby się wydawać, że formularze wniosków do wypełnienia, by otrzymać dofinansowanie nie są trudne, jednakże skompletowanie całej dokumentacji sprawia niejednokrotnie wiele trudności. Nie można również zapominać o osobach o ograniczonych możliwościach poruszania się i z brakiem dostępu do komputera czy internetu. Obecny konflikt w Europie, narastający kryzys energetyczny i pojawiające się codzienne ograniczenia nie powinny być powodem do spowolnienia procesu wymiany źródeł ciepła na niskoemisyjne i stosowania paliw stałych niskiej jakości, lecz momentem, gdy na pierwszym miejscu postawimy zdrowie nasze i przyszłych pokoleń.
