UV w górach…
W naszych artykułach, np w zeszłorocznym cyklu „Letnie zagrożenia”, opisywaliśmy rozmaite zjawiska związane z powietrzem i atmosferą, które mogą niekorzystnie wpływać na nasze zdrowie. Dziś chcielibyśmy zwrócić uwagę na kolejny problem.
Zagrożenia związane z nadmierną ekspozycją na promienie słoneczne dla wszystkich są raczej oczywiste – wiemy, że powinniśmy chronić się przed oparzeniami słonecznymi, jesteśmy świadomi, że przebywając „na słońcu” bez odpowiedniej ochrony narażamy się na choroby nowotworowe. O skali zagrożenia informuje nas między innymi indeks UV (tu można znaleźć nieco więcej informacji o nim), jego prognozy dla Polski regularnie publikuje serwis IMGW, a mieszkańcy Wrocławia mogą również śledzić dane pomiarowe na stronie Zakładu Klimatologii i Ochrony Atmosfery UWr.
Warto jednak pamiętać, że narażenie na zwiększone oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego, a tym samym ryzyko poparzeń słonecznych i innych konsekwencji, zależy nie tylko od tego, czy pogoda jest słoneczna, czy nie. Zagrożenie to wzrasta również podczas górskich wycieczek!
Poparzenia słoneczne po wycieczce w góry, wysokość około 1350 m n.p.m., fot. T. Sawiński
Badania pokazały, że na każde 1000 m przewyższenia dopływ niekorzystnego promieniowania ultrafioletowego zwiększa się o 10 – 12%. Tak więc wybierając się w pogodny dzień na wycieczkę z Jeleniej Góry na Śnieżkę, czy z Zakopanego na Giewont, powinniśmy być świadomi, że indeks UV może się zwiększyć nawet o jedną klasę, w porównaniu z tym co pokazują prognozy, lub stacje pomiarowe „na niżu”. W wyższych górach, np podczas wakacyjnych wycieczek w Alpy, zagrożenie może być jeszcze większe.
Czemu tak się dzieje? Przed dopływem szkodliwego promieniowania UV chroni nas atmosfera ziemska. Główne znaczenie ma tu oczywiście warstwa ozonowa, ale nie tylko. Dopływ UV jest również ograniczany przez „zwykłą” atmosferę wokół nas – im więcej powietrza „nad głową”, tym skuteczniejszy „filtr” dla UV, im cieńsza warstwa powietrza nad nami, tym więcej promieni UV dociera do naszego ciała.
Pamiętajmy!
- Planując wycieczki w góry, zaopatrzmy się w kremy z mocnym filtrem, nakrycia głowy, bluzy z długim rękawem, okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.
- Podczas wycieczek szczególne dbajmy o dzieci.
- Niech nas nie zmyli to, że w górach nie ma upału – mimo rześkiej pogody słońce wciąż może być groźne!
- Pamiętajmy też, że im wyższe góry, tym większe zagrożenie!
Źródła:
M. Blumthaler, W. Ambach, R. Ellinger, 1997, Increase in solar UV radiation with altitude, Journal of Photochemistry and Photobiology B: Biology
Volume 39, Issue 2, pp. 130-134 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1011134496000188
D. A. Schmucki, R. Philipona, 2002, UV radiation in the Alps: The altitude effect, Proceedings of SPIE – The International Society for Optical Engineering, 4482https://www.spiedigitallibrary.org/conference-proceedings-of-spie/4482/1/UV-radiation-in-the-Alps-the-altitude-effect/10.1117/12.452923.short
WHO, 2016, Radiation: Ultraviolet (UV) radiation https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/radiation-ultraviolet-(uv)