Czarne złoto – Polska
Wczoraj pisaliśmy o zużyciu węgla w krajach europejskich oraz o tym, jak na ich tle pod tym względem wypada Polska. Dziś przyjrzymy się, jak zużycie węgla wygląda w poszczególnych województwach naszego kraju.
Patrząc na dane bezwzględne, pod względem zużycia węgla prym wiodą najludniejsze w naszym kraju województwa: mazowieckie i śląskie, na ostatnim miejscu zaś jedne z najmniej ludnych – lubuskie i podlaskie. Taki obraz nie dziwi – im więcej ludzi, tym większe zużycie nośników energii – jednak w tych porównaniach uwagę zwraca np. „nadwyżka” zużycia węgla w województwie śląskim, w stosunku do znacznie ludniejszego województwa mazowieckiego.
Zużycie węgla kamiennego w gospodarstwach domowych (w tys. ton) wg województw – wartości średnie dla wielolecia 2006 – 2018. Oprac. zespół Projektu LIFE-MAPPINGAIR/PL, na podstawie danych GUS
Światło na to zjawisko rzuca odniesienie średniorocznego zużycia węgla do liczby gospodarstw domowych w województwach. I tak w województwie śląskim na 1000 gospodarstw domowych przypada średnio 805 t zużytego węgla, natomiast w województwie mazowieckim już tylko 604 t. Największe wartości tego wskaźnika, wskazujące na najpowszechniejsze wykorzystanie węgla w gospodarstwach domowych, przypadają na południowo-wschodnią cześć kraju – w tym województwa opolskie, świętokrzyskie, podkarpackie i lubelskie, gdzie zużycie wynosi powyżej 825 t węgla na 1000 gospodarstw domowych, najmniej powszechnie używa się węgiel w północno-zachodniej części Polski, w tym województwie zachodniopomorskim poniżej 400 t/1000 gospodarstw.
Sprawdźmy teraz, czy dane o zużyciu węgla w poszczególnych województwach można odnieść do jakości powietrza obserwowanej na ich obszarze. Co prawda zależność taka nie ujawnia nam się wprost, jeśli porównamy dane o jakości powietrza i o ilości zużytego w danym województwie węgla. Nie widać też wyraźnego związku, między jakością powietrza, a stopniem wykorzystania węgla w gospodarstwach domowych. Dzieje się tak dlatego, że jakość powietrza zależy od kilku czynników – nie tylko od ilości spalanych paliw, ale również od liczby ludności i wielkości województwa, determinującej gęstość zaludnienia, a tym samym natężenie (czy też „gęstość”) emisji zanieczyszczeń na danym obszarze.
Średnioroczne stężenia PM10 w województwach w roku 2018 i zużycie węgla kamiennego w gospodarstwach domowych przypadające na 1 km2 powierzchni województwa dla tego samego roku. Oprac. zespół Projektu LIFE-MAPPINGAIR/PL, na podstawie danych GUS oraz danych GIOŚ
W pewnym stopniu zależności tę obrazuje wskaźnik, odnoszący zużycie węgla (determinowane w dużej części liczbą ludności) do powierzchni danego województwa (ilość zużytego węgla przypadająca na km2 powierzchni). Województwa w których wskaźnik ten jest największy mają jednocześnie najgorszą jakość powietrza, analogicznie, najniższym wartościom wskaźnika towarzyszy najlepsza jakość powietrza.
Źródła:
GUS, Dane o zużyciu paliw i nośników energii w latach 2006 – 2019, dostęp on-line: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/energia/, dostęp: 2020-05-25
Bank danych pomiarowych GIOŚ, Statystyki z lat 2020-2018, http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/archives, dostęp: 2020-05-25
Fotografia tytułowa: Kopalnia węgla kamiennego Bobrek-Piekary, fot. Adrian Tync, na licencji CC BY-SA 4.0, źródło: Wikimedia Commons, dostęp do fotografii tutaj.
