Główne założenia projektu
W 2018 r. Uniwersytet Wrocławski – Zakład Klimatologii i Ochrony Atmosfery wraz z Politechniką Wrocławską oraz Urzędem Miasta w Bydgoszczy uzyskał dofinansowanie na realizację projektu informacyjno-edukacyjnego pt. „Czy wiesz czym oddychasz – kampania informacyjno-edukacyjna na rzecz czystszego powietrza” w ramach instrumentu finansowanego UE LIFE oraz dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Całkowity budżet projektu wynosi 8 218 592 PLN. UWr jest liderem projektu, a partnerami Politechnika Wrocławska – Wrocławskie Centrum Sieciowo-Superkomputerowe oraz Urząd Miasta Bydgoszczy. Projektem kieruje dr Tymoteusz Sawiński (Zakład Klimatologii i Ochrony Atmosfery).
Projekt jest kontynuacją i rozwinięciem zakończonego z w 2017 roku projektu LIFE-APIS/PL „System prognoz stężeń zanieczyszczeń powietrza i warunków biometeorologicznych jako element oceny jakości życia”, finansowanego również w ramach instrumentu LIFE i dotacji NFOŚiGW (budżet 4 359 924 PLN). W ramach projektu powstał m.in. system prognoz biometeorologicznych i jakości powietrza: powietrze.uni.wroc.pl.
Łączy on w sobie aspekty naukowe (prognozowanie jakości powietrza) oraz praktyczne, wychodząc naprzeciw aktualnym problemom środowiskowym i oczekiwaniom społecznym, takim jak poprawa jakości powietrza czy powszechny dostęp do wiarygodnej informacji o zanieczyszczeniach powietrza w miejscu zamieszkania. Tematyka projektu nawiązuje do głównych problemów badawczych aktualnych w UE, w tym zdefiniowanych w planowanym programie Horyzont Europa, wpisuje się również w założenia unijnej polityki środowiskowej.
Głównymi zadaniami zaplanowanymi w ramach Projektu jest budowa platformy edukacyjnej, poświęconej problematyce jakości powietrza na obszarze objętym projektem (platforma ogólnodostępna bez ograniczeń, z możliwością dowolnego jej poszerzania) oraz przeprowadzenie w oparciu o nią kampanii edukacyjnej, poświęconej problematyce jakości powietrza w obszarach zurbanizowanych (skala zagrożenia, rodzaje zagrożeń, jak się chronić, jak ograniczać problem – realne możliwości i sposoby działań, kto jest odpowiedzialny za jakość powietrza). Platforma będzie integrować rozwiązania wdrożone w ramach zakończonego Projektu LIFE-APIS/PL (prognozy jakości powietrza, warunków meteorologicznych i biometeorologicznych, Geoportal NaszePowietrze), z nowymi narzędziami edukacyjnymi i informacyjnymi, zbudowanymi w ramach planowanego projektu.
Obszar realizacji projektu: Projekt został zaplanowany do realizacji na obszarze aglomeracji wrocławskiej (z uwzględnieniem gmin satelickich) i aglomeracji bydgoskiej.
Zaplanowany czas realizacji projektu: 01.04.2019 – 31.03.2023 r, Projekt został przedłożony do 31.03.2024 r.
Zadania Projektu
Zadanie I
Zaprojektowanie i wdrożenie portalu edukacyjnego w oparciu o technologię MOOC. Portal będzie zawierał kursy/szkolenia i bazę wiedzy o jakości powietrza, skutkach środowiskowych i zdrowotnych oraz sposobach ograniczenia emisji oraz kalkulator emisji i rozprzestrzeniania zanieczyszczeń powietrza.
Elementy zadania:
- Przygotowanie i wdrożenie wieloplatformowego edukacyjno-informacyjnego systemu e-learningowego, opartego na technologii MOOC (Massive Open Online Courses – Masowy otwarty kurs online)
- Przygotowanie materiałów edukacyjnych w zakresie jakości powietrza, jego efektów środowiskowych i zdrowotnych, a także metod redukcji emisji i zrównoważonej mobilności w formie kursów on-line dla różnych grup wiekowych we współpracy ze środowiskami medycznymi, prawnikami, specjalistami w zakresie dydaktyki itp.
- Budowa kalkulatora emisji i dyspersji zanieczyszczeń powietrza jako wieloplatformowej aplikacji internetowej i mobilnej, która pozwala zilustrować wpływ emitorów i rodzajów paliw na warunki aerosanitarne.
- Przetłumaczenie platformy edukacyjnej i materiałów na język angielski oraz języki krajów sąsiadujących z obszarem Projektu (czeski, niemiecki).
Przykładowe zagadnienia/tematy zajęć:
- Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem obciążeń układu krążenia i układu oddechowego;
- Śmiertelność i zachorowania związane z wpływem zanieczyszczeń powietrza na zdrowie – metody analiz epidemiologicznych
- Charakterystyka grup ryzyka i zagrożenia dla osób znajdujących się w tych grupach
- Niekorzystne objawy zdrowotne związane z wpływem zanieczyszczeń powietrza – na co zwracać uwagę
- Sposoby przeciwdziałania i ograniczania negatywnych skutków zdrowotnych ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza
- Zalety czystego środowiska
- Uwarunkowania prawne ochrony powietrza w Polsce i Unii Europejskiej, w tym uchwały antysmogowe oraz podobne prawa lokalne w krajach UE,
- Ekologiczne systemy grzewcze dla gospodarstw domowych – koszty i możliwości ich wdrażania i użytkowania
- Termomodernizacja mieszkań – koszty i zyski w kontekście poprawy jakości powietrza
- Zielone technologie jako element służący poprawie jakości powietrza
- Rola zielonej infrastruktury w poprawie jakości powietrza
Zadanie II
Modernizacja i rozbudowa systemu informacyjnego o jakości powietrza w regionie
Elementy zadania:
- Poprawa jakości prognoz warunków aerosanitarnych na obszarze projektu, poprzez implementację nowych metod i narzędzi do modelowania (prognozy kombinowane, wraz z możliwością asymilacji danych pomiarowych).
- Weryfikacja istniejących baz emisyjnych w oparciu o dane pomiarowe i rozwiązania analityczne.
- Weryfikacja prognoz jakości powietrza na podstawie wyników pomiarów stacjonarnych z krajowych sieci monitorujących, z sieci monitoringu społecznego realizowanej w ramach projektu i pomiarów mobilnych.
- Przygotowanie prognoz jakości powietrza z uwzględnieniem scenariuszy emisji, przy założeniu różnych poziomów emisji z poszczególnych sektorów, w tym wprowadzenie stref niskoemisyjnych, analiza źródło-receptor dla wybranych obszarów, wraz z oceną ex-ante planowanych działań.
Prognozy jakości powietrza dla województwa dolnośląskiego w chwili obecnej dostępne są pod adresem powietrze.uni.wroc.pl
Zadanie III
Zaprojektowanie i wdrożenie systemu społecznego monitoringu obejmujący przygotowanie i zainstalowanie niskokosztowych czujników wraz z systemem transmisji danych oraz integrację wyników pomiarów realizowanych w ramach zbudowanej sieci pomiarowej z geoportalem NaszePowietrze
Elementy zadania:
- Przygotowanie, kalibracja i instalacja niskokosztowych czujników wraz z systemem transmisji danych w wybranych lokalizacjach w obszarze Projektu
- Integracja wyników pomiarów z geoportalem (moduł prezentujący wyniki pomiarów w trybie on-line)
- Przygotowanie i opublikowanie „Podręcznika dobrych praktyk”, który umożliwi obiorcom samodzielne przygotowanie stanowiska pomiarowego i uwzględnienie go w sieci monitorowania
- Przygotowanie interfejsu umożliwiającego włączenie innych czujników do systemu (np. zainstalowanych poza projektem, przez osoby lub organizacje, takie jak alarmy smogowe), o ile spełniają one wymagania zgodnie z przygotowanym podręcznikiem dobrych praktyk.
- Wdrożenie społecznego „portalu emisyjnego” dla obszaru objętego projektem, umożliwiającego społeczną inwentaryzację źródeł emisji z sektora komunalnego i gospodarstw domowych.
Zadanie IV
Zaplanowanie i przeprowadzenie kampanii informacyjnych i edukacyjnych „Czy wiesz czym oddychasz” wraz z przeszkoleniem edukatorów.
Elementy zadania:
- Prowadzenie kampanii edukacyjnych w oparciu o przygotowaną platformę edukacyjną, system społecznego monitoringu jakości powietrza i geoportal prognostyczny.
- Prowadzenie szkoleń dla urzędników samorządu terytorialnego i administracji w zakresie korzystania z narzędzi zbudowanych w ramach Projektu.
- Prowadzenie szkoleń dla edukatorów w zakresie korzystania z zaprojektowanej platformy edukacyjnej (zajęcia dla nauczycieli i członków organizacji pozarządowych zajmujących się edukacją i informacją); szkolenia zakończą się certyfikatem i dostępem do części platformy, która pozwoli zarządzać zajęciami e-learningowymi.
- Wdrażanie punktów informacyjnych/konsultacyjnych w zakresie dobrych praktyk dotyczących poprawy jakości powietrza (doradcy energetyczni/ekologiczni).
- Prowadzenie działań promujących projekt (konferencje, spotkania informacyjne i szkoleniowe, otwarte konkursy artystyczne dotyczące zagadnień związanych z jakością powietrza, publikacje, artykuły, konferencje).
- Kampanie edukacyjno-informacyjne w mediach społecznościowych i środkach komunikacji.
- Konkursy „Młodzi reporterzy na rzecz czystego powietrza”.
Cele Projektu
Oczekiwanymi rezultatami Projektu jest zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców i ich zaangażowania w działania mające na celu poprawę jakości powietrza, poprzez:
Wspierane działań związanych z wdrażaniem uchwał antysmogowych:
- umożliwienie obniżenia emisji podczas niekorzystnych warunków pogodowych (komunikaty w mediach lokalnych, z wykorzystaniem systemu ITS),
- obniżenie emisji w dzielnicach, dla których wskaźniki emisyjne są największe (o 10%),
- zmniejszenie liczby dni, w których wartość dopuszczalna została przekroczona (nie mniej niż o 8% dni w roku w stosunku do roku bazowego);
Budowę systemu informacji o jakości powietrza w regionie:
- zwiększenie partycypacji społecznej poprzez zaangażowanie w budowę społecznego systemu monitoringu (liczba stanowisk pomiarowych i osób korzystających z danych nie mniej niż 1000 osób),
wskazanie obszarów, dla których interwencja władz lokalnych powinna być w pierwszej kolejności realizowana; - zaangażowanie służb medycznych w prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej oraz szkolenia dla nich pozwolą ograniczyć zagrożenia zdrowotne związane z niekorzystną jakością powietrza podczas epizodów wysokich stężeń;
- wzrost świadomości społecznej na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na stan środowiska i zdrowie społeczeństwa (o 15% w stosunku do stanu aktualnego).