Indeks jakości powietrza – nowe kryteria określania

Opracowanie: T. Sawiński, Y. Bezyk

Z dniem 10 października 2019 zmianie uległy zakresy stężeń dla wyznaczania klas jakości powietrza, dla Indeksu Jakości Powietrza GIOŚ. Zmiany objęły przede wszystkim zaostrzenie kryteriów dla pyłu zawieszonego PM₁₀ i PM_2.5 (patrz rysunek poniżej). Wprowadzono również niewielkie korekty w kryteriach dla NO₂, SO₂ i O₃.

Porównanie wartości granicznych wyznaczania klas jakości powietrza dla pyłu zawieszonego PM₁₀ i PM_2.5 wg starych i nowych kryteriów Indeksu Jakości Powietrza GIOŚ

Aby w praktyce sprawdzić wpływ tych zmian na informacje o warunkach aerosanitarnych, porównaliśmy dane o wartościach Indeksu Jakości Powietrza GIOŚ, wyliczane wg starych i nowych kryteriów. Do porównań wykorzystano dane o stężeniach pyłu PM_2.5 we Wrocławiu, dniach 30-31 października 2019, kiedy na terenie miasta wystąpił jeden z najgorszych epizodów „smogowych” w obecnym sezonie grzewczym.

Porównanie pokazało, że wg nowych kryteriów wystąpienie klasy dostatecznej i wyższych (stanowiących bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia) nastąpiło między godziną 21:00 dnia 30.10 a 04:00 dnia 31.10. Stosując stare kryteria wystąpienie tych klas stwierdzono by dopiero o godz. 23:00 a zakończenie epizodu przypadłoby już na godz. 03:00.

Wystąpienia klas jakości powietrza wg starych i nowych kryteriów Indeksu Jakości Powietrza GIOŚ dla pyłu PM_2.5, we Wrocławiu (stacja Korzeniowskiego), podczas epizodu smogowego w nocy z 30 na 31.10.2019, wg danych GIOŚ.

Oznaczenia: 1 – warunki bardzo dobre, 2 – warunki dobre, 3 – warunki umiarkowane, 4 – warunki dostateczne, 5 – warunki złe, 6 – warunki bardzo złe

Porównano również dane wieloletnie o stężeniach pyłu PM_2.5, dla Wrocławia, Bydgoszczy, Krakowa i Warszawy (okres pięcioletni, od początku września 2014 do końca sierpnia 2019). Analizując liczbę wystąpień klas dostatecznej, złej i bardzo złej w tych miejscowościach, stwierdzono, że wprowadzenie nowych kryteriów określania Indeksu Jakości Powietrza istotnie zwiększyło częstość ich identyfikacji.

Wśród analizowanych stacji największy wzrost stwierdzono w Krakowie (stacja Al. Krasińskiego) – z poziomu 6681 do 9051 przypadków w badanym pięcioleciu. Oznacza to, że przy stosowaniu starych kryteriów, w tym okresie warunki dostateczne, złe i bardzo złe identyfikowane były przez 15,2 % czasu, stosując obecne kryteria wielkość ta wzrasta do 20,7% czasu. Najmniejszy przyrost – z poziomu 816 przypadków do poziomu 1621 przypadków (odpowiednio 1,9% i 3,7% czasu w badanym pięcioleciu) stwierdzono na stacji Warszawa – ul. Wokalna.

We Wrocławiu i w Bydgoszczy odnotowano wzrost z poziomu 1800 – 2500 przypadków do poziomu 2800 – 3600 przypadków (czyli z poziomu 4,5 – 5,5% do poziomu 7 – 8%). Szczegółowe dane dla wszystkich analizowanych stacji przedstawiono w tabeli oraz na wykresach poniżej.

Procentowy udział wystąpień klas: dostatecznej, złej i bardzo złej dla pyłu zawieszonego PM_2.5, wg starych i nowych kryteriów Indeksu Jakości Powietrza GIOŚ, w poszczególnych miesiącach okresu 01.09.2014 – 31.08.2019; oprac. na podstawie danych GIOŚ

Jak ta zmiana wpłynie na dostępną informację o jakości powietrza? Przede wszystkim informacje o pogorszeniu warunków aerosanitarnych będą pojawiać się częściej i wcześniej. Dzięki temu będziemy mogli szybciej reagować na sytuacje niekorzystne dla naszego zdrowia – np. ograniczając aktywność na wolnym powietrzu, lub w ogóle z niej w danym dniu rezygnując. Dotyczy to zwłaszcza tak zwanych grup ryzyka – osób chorych, starszych, kobiet w ciąży oraz małych dzieci, dla których wdychanie zanieczyszczonego powietrza stanowi bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia.