Mnogość indeksów…

W ostatni czwartek (04.06.2020) pisaliśmy o Polskim i Europejskim Indeksie Jakości Powietrza i robiliśmy ich porównanie. Dziś przedstawimy małe resume indeksów, z którymi możemy zetknąć się w praktyce.

Polski Indeks Jakości Powietrza

Indeks opracowany przez GIOŚ, podstawowe, oficjalne narzędzie, stosowane do oceny krótkookresowych zmian jakości powietrza, stosowane w naszym kraju. Wartość indeksu określana jest w oparciu o średnie godzinne stężenia dwutlenku siarki (SO₂), dwutlenku azotu (NO₂), pyłu PM₁₀, pyłu PM_2.5, tlenku węgla (CO), benzenu (C₆H₆) i ozonu (O₃). Indeks dzieli się na 6 klas, od bardzo dobrej, do bardzo złej. Każdej z klas przypisana jest odpowiednia informacja zdrowotna i ogólne zalecenia odnośnie aktywności przy określonej jakości powietrza. Więcej szczegółowych informacji o Polskim Indeksie Jakości Powietrza można znaleźć na podstronie portalu GIOŚ poświęconego jakości powietrza, w zakładce Informacje Zdrowotne, oraz w jednym z naszych ostatnich wpisów.

Portal GIOŚ z informacjami o wartościach Polskiego Indeksu Jakości Powietrza na polskich stacjach pomiarowych; źródło: http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current

Europejski Indeks Jakości Powietrza (European Air Quality Index)

Indeks opracowany przez Europejską Agencję Środowiska (European Environmental Agency – EEA). Określany w oparciu o stężenia SO₂, NO₂, pyłu PM₁₀, pyłu PM_2.5 i O₃ (stężenia benzenu i tlenku węgla nie są oceniane). Dzieli się również na sześć klas, ale jego wartości określane są nieco inną metodą. W odniesieniu do pyłu PM₁₀ i PM_2.5 określane są dla danej godziny w oparciu o średnie stężenia za ostatnie 24 godziny. Dla pozostałych zanieczyszczeń – w odniesieniu do średnich godzinnych. Znajduje on podobne zastosowanie jak Polski Indeks Jakości Powietrza, jednak ze względu na inną metodę określania indeksu, może dać inne wyniki w warunkach gdy dominują zanieczyszczenia pyłowe (pisaliśmy o tym tutaj). Więcej o Europejskim Indeksie Jakości Powietrza oraz jego zróżnicowaniu w Europie na stronie: https://airindex.eea.europa.eu

Oznaczone kolorami wartości Europejskiego Indeksu Jakości Powietrza w portalu EEA informującym o jakości powietrza w Europie; źródło: https://airindex.eea.europa.eu

Amerykański Indeks Jakości Powietrza (US EPA AQI)

Opracowany przez amerykańską Agencję Ochrony Środowiska (US Environmental Protection Agency). Określany w oparciu o stężenia SO₂, NO₂, pyłu PM₁₀, pyłu PM_2.5 O₃ i CO. Aby go wyliczyć, stężenie każdej substancji ujednolica się specjalną formułą. Po tym zabiegu stężenia wyrażone są znormalizowanymi, niemianowanymi wartościami z zakresu od 0 do 500.

Ten zabieg może się wydawać dość dziwny, ale dzięki niemu odbiorca nie musi się zastanawiać, czy groźniejsze jest stężenie 70 µg/m³ ozonu, czy 35 µg/m³ pyłu PM_2.5. Stężenia stanowiące podobne zagrożenie, wyrażane są podobną wartością liczbową.

Indeks podzielony jest również na 6 głównych klas, z tym że znów metoda wyliczania opiera się na innych kryteriach – w odniesieniu do ozonu, wskazania indeksu określamy w oparciu o średnią 8-godzinną oraz 1-godzinną, w odniesieniu do pyłu zawieszonego wykorzystuje się średnie 24-godzinne, w odniesieniu do pozostałych zanieczyszczeń – średnie 1-godzinne.

Indeks ten wykorzystywany jest m. in. w popularnym serwisie waqi.info, prezentującym dane o jakości powietrza z całego świata, również w języku polskim. Więcej informacji o indeksie US EPA na stronie: https://www.airnow.gov/aqi/aqi-basics/

Wartości US EPA AQI dla wschodniej części Stanów Zjednoczonych; źródło: https://waqi.info

Indeksy miejskie

W niektórych miastach funkcjonują indeksy jakości powietrza, opracowane specjalnie na potrzeby ich mieszkańców. Dla przykładu przyjrzyjmy się Wrocławskiemu Indeksowi Powietrza i Warszawskiemu Indeksowi Powietrza.

Wrocławski Indeks Powietrza opiera się na takich samych kryteriach wydzielania klas jak Polski Indeks Jakości Powietrza. Odróżniają go jednak bardziej szczegółowe i przejrzyście przedstawione zalecenia i informacje dla mieszkańców oraz zmienione nazwy poszczególnych klas, uwypuklające zagrożenia związane ze złą jakością powietrza. Mamy więc klasy: dobrą, umiarkowaną, poniżej normy, niekorzystną, złą i krytyczną (zamiast bardzo dobrej, dobrej, umiarkowanej, dostatecznej, złej i bardzo złej). Informacja o Wrocławskim Indeksie Powietrza dostępna jest np. w serwisie wroclaw.pl, pod adresem: https://www.wroclaw.pl/srodowisko/wroclawski-indeks-powietrza.

Wrocławski Indeks Powietrza – opis i zalecenia dla złej jakości powietrza; źródło: https://www.wroclaw.pl/srodowisko/wroclawski-indeks-powietrza

Warszawski Indeks Powietrza jest również ciekawie zmodyfikowaną wersją Polskiego Indeksu Jakości Powietrza. Po pierwsze, określa się go tylko w oparciu o 3 zanieczyszczenia – pył PM₁₀, PM_2.5 i dwutlenek azotu. Po drugie, w przydatny sposób rozszerzono informację zdrowotną, dzieląc ją na informację ogólną, dla wszystkich mieszkańców miasta (Ogólny Indeks Powietrza) oraz informację adresowaną do osób z grup ryzyka – seniorów, osób z chorobami układu oddechowego i krążenia, dzieci z astmą (Zdrowotny Indeks Powietrza).
Ponadto uproszczono w nim podział na klasy – połączono dwie klasy, reprezentujące bardzo dobre i dobre warunki aerosanitarne, natomiast w indeksie ogólnym jako klasę 4 (najgorszą), przyjęto nieco zaostrzone kryteria dla warunków złych indeksu polskiego, w indeksach zdrowotnych dodatkowo zaostrzono kryteria klas niższych. Więcej informacji o Warszawskim Indeksie Powietrza i jego odmianach na stronie: https://wip.um.warszawa.pl/proper_wipInformacje.html

Warszawski Indeks Powietrza – zdrowotny, kryteria określania klas, dla poszczególnych grup ryzyka; źródło: https://wip.um.warszawa.pl/proper_wipInformacje.html

Pamiętajcie!

Niezależnie z którego indeksu korzystacie, zawsze sprawdzajcie objaśnienia i kryteria przedstawione przez jego autorów! Dzięki temu dobrze go zrozumiecie 🙂