Poprawa jakości powietrza – jak wpłynie na nasze zdrowie? Wyniki najnowszych badań
Zanieczyszczenia powietrza zewnętrznego przyczyniają się do około 4,2 mln przedwczesnych zgonów rocznie na świecie (WHO, 2020), w Polsce jest to ponad 40 tys. (EEA,2020). Badania naukowe z ostatnich latach wskazują, że w Polsce zanieczyszczenia powietrza są przyczyną skrócenia średniego czasu życia nawet o 2,8 roku (Lelieveld et al., 2019). Oczywiście narażenie na wysokie stężenia zanieczyszczeń, w szczególności pyłu drobnego, to zwiększone ryzyko zachorowania na szereg chorób układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, a także na nowotwory i wiele innych. Ponadto, szacuje się, że zła jakość powietrza generuje zewnętrzne koszty zdrowotne w Polsce na poziomie 13% PKB rocznie. Taka sytuacja spowodowała konieczność wdrożenia programów naprawczych, po pierwsze w postaci Programów Ochrony Powietrza (tzw. POP), a także tzw. Uchwał Antysmogowych.
Przygotowanie założeń do takich programów powinno być poprzedzone oceną efektywności kosztowej i ekologicznej planowanych działań. Jedną metod, która może być wykorzystywana, jest ocena skutków zdrowotnych stosując funkcje stężenie-skutek (CRF – concentration– response function), np. zgodnie z rekomendacjami HRAPIE Światowej Organizacji Zdrowia.
Analiza ta może być przeprowadzona nie tyko w oparciu o rzeczywiste dane o jakości powietrza na danym obszarze, ale również w oparciu o hipotetyczne scenariusze, zakładające np. spadek stężeń zanieczyszczeń powietrza. Jednym z możliwych rozwiązań jest tu przeprowadzenie modelowania jakości powietrza – w pierwszym etapie, w oparciu o rzeczywiste dane o emisji zanieczyszczeń do powietrza, w drugim – w oparciu o zmodyfikowane dane emisyjne, zakładające np. redukcję emisji z sektora komunalno-bytowego.
Zastosowanie wytycznych z HRAPIE dla różnych scenariuszy emisyjnych pozwala ocenić, na ile ograniczenie emisji zanieczyszczeń, np. poprzez wymianę źródeł grzewczych na bardziej ekologiczne, termomodernizację budynków itp. wpłynie na poprawę zdrowia mieszkańców danego regionu.
Analizy takiej podjął się zespół Ł. Adamkiewicza, w skład którego weszli również pracownicy Projektu LIFE-MAPPINGAIR/PL). Efektem wykonanych prac jest artykuł pt. Estimating Health Impacts Due to the Reduction of Particulate Air Pollution from the Household Sector Expected under Various Scenarios. Zaprezentowano w nim, jak wdrożenie różnych scenariuszy emisyjnych wpłynie na:
- zmniejszenie liczby przedwczesnych zgonów
- zmniejszenie liczby zachorowań na zapalenia oskrzeli u dzieci
- zmniejszenie liczby zachorowań na przewlekłe zapalenie oskrzeli u dorosłych
w województwach dolnośląskim i łódzkim.
Analizowane scenariusze obejmują:
Scenariusz 1. Zastąpienie tzw. „kopciuchów” ogrzewaniem gazowym
Scenariusz 2. Zastąpienie „kopciuchów” niskoemisyjnymi kotłami, wykorzystującymi jednak paliwa stałe
Scenariusz 3. Zmniejszenie emisji poprzez termomodernizację budynków.
W najkorzystniejszym zdrowotnie scenariuszu emisyjnym (scenariusz 1.), na Dolnym Śląsku przy całkowitej likwidacji niskiej emisji z kotłów pozaklasowych, każdego roku w grupie zgonów z powodu zanieczyszczeń powietrza umierałoby o 34.3% osób mniej niż w obecnej sytuacji, a w województwie Łódzkim o 29.9%.
Zapraszamy do zapoznania się z artykułem!
Zdjęcie tytułowe: US National Archives-GetArchive; twórca: MSGT Val Gempis USAF
