Nowy program ochrony powietrza dla strefy aglomeracja wrocławska
Program ochrony powietrza (POP) został przyjęty Uchwałą nr XLVII/940/22 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 21 lipca 2022 r. w sprawie programu ochrony powietrza dla strefy aglomeracja wrocławska, w której w 2020 r. został przekroczony poziom docelowy ozonu w powietrzu wraz z planem działań krótkoterminowych.
Dlaczego sporządzono nowy Program ochrony powietrza?
Konieczność uchwalenia nowego programu ochrony powietrza dla strefy aglomeracji wrocławskiej w województwie dolnośląskim wynika z art. 91 ust. 3a ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2021r. poz. 1973 z późn. zm.) oraz wyników klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za 2020 rok, wykonanej przez GIOŚ Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska we Wrocławiu w Rocznej ocenie jakości powietrza w województwie dolnośląskim, Raport wojewódzki za rok 2020, o czym pisaliśmy tutaj. Ustawa ta stanowi, że dla stref, w których są przekroczone poziomy dopuszczalne lub docelowe substancji w powietrzu, zarząd województwa opracowuje projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza lub jego aktualizacji, którego integralną część stanowi plan działań krótkoterminowych. W ww. Raporcie wskazano, że podstawą szacowania przestrzennego rozkładu stężeń oraz zasięgu obszarów przekroczeń w aglomeracji wrocławskiej stanowiły wyniki modelowania ozonu 8h (średnia liczba dni w latach 2018-2020). W związku z przekroczeniem poziomu docelowego ozonu w 2020 r. w strefie aglomeracja wrocławska (na obszzrze obejmującym osiedla we wschodniej części miasta: Kowale, Zacisze-Zalesie-Szczytniki, Biskupin-Sępolno-Dąbie-Bartoszowice, Swojczyce-Strachocin-Wojnów, Psie Pole-Zawidawie, Księże), zarząd województwa dolnośląskiego opracował nowy Program ochrony powietrza (przyjęty Uchwałą nr XLVII/940/22), z uwagi na brak stosownych zapisów w Uchwale nr XXI/505/20 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 16 lipca 2020 r. w sprawie przyjęcia programu ochrony powietrza dla stref w województwie dolnośląskim, w których w 2018 r. zostały przekroczone poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu wraz z planem działań krótkoterminowych.
Od kiedy i kogo obowiązuje?
Program ochrony powietrza dla strefy aglomeracja wrocławska wszedł w życie 3 września 2022 r. i obowiązuje do 31 grudnia 2028 r. Jest aktem prawa miejscowego obowiązującym na terenie całej aglomeracji wrocławskiej. W świetle podziału na strefy (na podstawie art. 87 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2021 r. poz. 1973, z późn. zm.) oraz załącznika do ww. ustawy) „strefa aglomeracja wrocławska” oznacza teren miasta Wrocław, bez przyległych miejscowości.
Program obowiązuje m.in. organy administracji, podmioty korzystające ze środowiska oraz inne jednostki organizacyjne szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego, a także osoby fizyczne.
Co zawiera program?
Program ochrony powietrza jest dokumentem, który wskazuje istotne powody (źródła) wystąpienia przekroczeń norm jakości powietrza w odniesieniu do ozonu w strefie aglomeracja wrocławska oraz określa skuteczne i możliwe do zrealizowania działania, których wdrożenie spowoduje poprawę jakości powietrza i dotrzymanie norm określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2021 r., poz. 845).
Działania te obowiązują w przypadku ogłoszenia przez GIOŚ powiadomienia o ryzyku wystąpienia lub wystąpieniu przekroczenia norm jakości powietrza (przekroczenia poziomu alarmowego, informowania lub docelowego ozonu w powietrzu).
Jakie działania naprawcze wskazuje POP?
Dla aglomeracji wrocławskiej wyróżniamy 2 działania naprawcze określone w nowym Programie ochrony powietrza przyjętym uchwałą nr XLVII/940/22 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 21 lipca 2022 r.:
- Edukacja ekologiczna.
- Uwzględnienie w istniejącym systemie sterowania ruchem alertów dotyczących przekroczeń stężeń ozonu i działań krótkoterminowych z nimi związanych.
W ramach realizacji Programu ochrony powietrza, dla strefy aglomeracja wrocławska nałożono obowiązek realizacji działania edukacyjnego na organ samorządowy – Prezydenta Miasta Wrocławia, a działanie informacyjne na zarządców dróg na terenie miasta. Program ten nie nakłada żadnych działań i obowiązków dla innych jednostek, podmiotów korzystających ze środowiska oraz osób fizycznych, z uwagi na sposób powstawania ozonu, który nie jest bezpośrednio emitowany do powietrza, a powstaje w procesie przemiany prekursorów ozonu w specyficznych warunkach atmosferycznych (o czym pisaliśmy tutaj), a także przeważający udział emisji napływowej zanieczyszczeń (zwłaszcza transgranicznej), co oszacowano na podstawie danych przygotowanych przez KOBiZE na potrzeby modelowania, wspierającego roczną ocenę jakości powietrza, udostępnionych za pośrednictwem Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) na potrzeby sporządzenia ww. Programu.
Termin rozpoczęcia realizacji wszystkich działań naprawczych to 1 stycznia 2023 r.
Jakie działania określa plan działań krótkoterminowych?
Plan działań krótkoterminowych określa działania konieczne do podjęcia przez:
- administrację rządową i samorządową,
- placówki oświatowe i służby zdrowia,
- policję,
- straż miejską,
- przedsiębiorstwa,
- podmioty gospodarcze,
- podmioty korzystające ze środowiska,
- osoby fizyczne,
- mieszkańców.
Celem wdrożenia działań krótkoterminowych jest niedopuszczenie do przekroczenia poziomów alarmowego, informowania lub docelowego ozonu albo w przypadku ich przekroczenia, jak najszybsze obniżenie stężeń tego zanieczyszczenia w powietrzu.
Rodzaje działań do podejmowania wraz z katalogiem konkretnych działań:
Informacyjne, np.: informacja w sposób zwyczajowo przyjęty (np. na stronach www, tablicach ogłoszeń).
Ograniczające emisję, np.: korzystanie z roweru, komunikacji miejskiej; ograniczenie używania spalinowego sprzętu ogrodniczego; ograniczenie prac związanych z zastosowaniem rozpuszczalników oraz prac malarskich; zakaz wjazdu samochodów ciężarowych powyżej 3,5 t, do miast (za wyjątkiem pojazdów służb ratowniczych i niezbędnych dla potrzeb obsługi bytowej mieszkańców); zmniejszenia prędkości jazdy pojazdów na autostradach i drogach szybkiego ruchu do 100 km/h, na pozostałych drogach o prędkościach przejazdu większych lub równych 70 km/h do prędkości 50 km/h.
Operacyjne, np.: wprowadzenie bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską; kierowanie ruchem przez policję na newralgicznych skrzyżowaniach, w godzinach o dużym natężeniu ruchu, w celu upłynnienia ruchu; przekierowanie ruchu na drogi alternatywne o mniejszym natężeniu ruchu.
Ochronne, np.: ograniczenie intensywnego wysiłku fizycznego, przebywania dzieci i osób starszych na otwartej przestrzeni na zewnątrz.
Sposób postępowania organów, instytucji, podmiotów korzystających ze środowiska określa Instrukcja postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia w związku z narażeniem ludności na ponadnormatywne stężenia zanieczyszczenia powietrza opracowana i przyjęta przez samorząd gminy, na której wystąpiło przekroczenie odpowiednich poziomów normatywnych.
Trzy poziomy zagrożenia i warunki ich ogłoszenia
System działań krótkoterminowych służy powiadamianiu poszczególnych grup ludzi o zagrożeniu spowodowanym ponadnormatywnymi stężeniami zanieczyszczeń (w tym przypadku ozonu) w powietrzu oraz ochronie przed skutkami wysokich stężeń. System informowania społeczeństwa oparty jest na trzech poziomach, jednolitych dla wszystkich stref:
Poziom 1 (żółty) – ryzyko przekroczenia poziomu docelowego (25 dni – tj. liczba dni z przekroczeniem poziomu docelowego w roku kalendarzowym uśredniona w ciągu kolejnych trzech lat).
Poziom 2 (pomarańczowy) – ryzyko przekroczenia poziomu informowania (średnia jednogodzinna 180 μg/m3).
Poziom 3 (czerwony) – ryzyko przekroczenia poziomu alarmowego (średnia jednogodzinna 240 μg/m3).
Kiedy podejmowane są zadania wymienione w planie działań krótkoterminowych?
Plan działań krótkoterminowych wszedł w życie 3 września 2022 r. Opisane działania obowiązują w przypadku ogłoszenia przez Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego ostrzeżenia dostępnego na stronie: https://duw.pl/czk/monitoring/przekroczenia-zanieczy/12484,Informacje-o-przekroczeniu-zanieczyszczen-powietrza.html. Działania muszą być dostosowane do poziomu ostrzeżenia. Powinny być one realizowane aż do poprawy jakości powietrza, co można kontrolować na portalu GIOŚ http://powietrze.gios.gov.pl/.
