Mikroklimat w domu lub w mieszkaniu

O komforcie użytkowania domu decyduje panujący w nim mikroklimat. W zależności od funkcji danego pomieszczenia i sposobu jego użytkowania, znaczenie ma (rys. 1):

• stała temperatura powietrza wewnętrznego,
• wilgotność względna dostosowana do temperatury wnętrza,
• temperatura wewnętrznych powierzchni przegród zewnętrznych na poziomie zbliżonym do temperatury wnętrza (zwłaszcza podłóg),
• prędkość przepływu powietrza w pomieszczeniu.

Rys. 1. Wykres zależności temperatury powietrza w pomieszczeniu od wilgotności i temperatury powierzchni przegród oraz zależności temperatury powietrza i prędkości przepływy powietrza. Źródło: Praca zbiorowa pod red. Sz. Firląga, 2019, Kompleksowa termomodernizacja budynków jednorodzinnych.

Brak izolacji termicznej poszczególnych przegród powoduje, ze temperatura powierzchni wewnętrznych jest zazwyczaj dużo niższa od temperatury powietrza wewnętrznego, dlatego też przebywając w takim pomieszczeniu odczuwamy chłód. W efekcie podnosimy temperaturę wewnątrz. Nasz dyskomfort w pomieszczeniu może być również spowodowany przez zbyt intensywny przepływ powietrza w pomieszczeniu z uwagi na nieszczelności w przegrodach lub na połączeniach między nimi – to zjawisko jest związane z wiekiem budynku oraz starzeniem się materiałów czy poszczególnych elementów (np. wypaczanie się lub rozeschniecie starych ram okiennych.

Emisje niebezpieczne dla zdrowia

W starych budynkach często pojawiają się problemy z materiałami, które są niebezpieczne dla zdrowia.

Wyroby azbestowe, płyty włóknowo-cementowe (eternit) były popularne ze względu na swoją wytrzymałość, odporność ogniową i niską cenę. Najczęściej stanowiły pokrycia dachowe i okładziny elewacyjne. Po latach użytkowania struktura płyt azbestowo-cementowych ulega rozluźnieniu, staje się porowata, miękka i krucha. Z takich płyt wiatr i deszcz wypłukują miliony włókien azbestowych. Ze  względu  na  swoje  właściwości,  azbest  wprowadzony  do środowiska  utrzymuje  się  w  nim  przez  czas  nieokreślony.  Oznacza  to  trwały  charakter skażenia poszczególnych komponentów środowiska. Skażenie środowiska azbestem oznacza:

• skażenie powietrza pyłami azbestowymi, zwłaszcza najbardziej niebezpieczną dla człowieka frakcją respirabilną (tj. o średnicy <3μm i długości >5μm),

• skażenie gleb, które powoduje reemisję pyłów azbestu do atmosfery.

Dzięki ogniotrwałości i izolacyjności termicznej azbest stosowano również do wyrobu tkanin, farb ogniotrwałych oraz wyrobów ciernych.

Na skutek wdychania włókien zawieszonych w powietrzu, azbest wykazuje działanie chorobotwórcze. Skutki szkodliwego działania azbestu nie muszą być natychmiastowe – jego działanie u człowieka może ujawnić się nawet po kilkudziesięciu latach. Badania wykazały, ze włókna azbestowe są rakotwórcze.

Benzen i toluen występujące w żywicach, lepikach, klejach i farbach powodują bóle głowy, podrażnienie błon śluzowych, wątroby, nerek, zaburzenia układu nerwowego i choroby nowotworowe. Chlorek winylu występował w ramach okiennych, wykładzinach, panelach podłogowych oraz skrzydłach drzwi. Fenole zawarte w materiałach obiciowych podrażniają drogi oddechowe oraz skórę.

Oprócz zanieczyszczeń pochodzących ze środowiska, negatywny wpływ jakość powietrza w domu, mają również sami mieszkańcy. W pomieszczeniach, w których spędza się najwięcej czasu, powietrze często przesycone jest dwutlenkiem węgla, powstającym w procesie oddychania. Jego duże stężenie jest niebezpieczne dla zdrowia.

Niestety zła jakość powietrza wewnątrz pomieszczeń to nie tylko problem starych budynków. Więcej o syndromie chorego budynku i zagrożeniach jakie czyhają na nas w domu, pisaliśmy tutaj.

Wentylacja pomieszczeń jest ważna!

Z uwagi na liczne zanieczyszczenia, które występują we wnętrzu naszego domu, konieczne jest wentylowanie pomieszczeń. Należy pamiętać także o odprowadzaniu poza budynek wszelkich oparów, które powstają w kuchni, łazience czy pralni, a także o właściwej wymianie powietrza w garażu, kotłowni oraz usytuowanym w budynku składowisku pojemników do segregacji śmieci.

Tradycyjna wentylacja grawitacyjna stosowana w wielu domach może być niewystarczająca, zwłaszcza w okresie niedużej różnicy temperatur pomiędzy powietrzem wewnątrz i na zewnątrz (ponieważ tylko powietrze chłodne napływające z zewnątrz może wypchać cieplejsze „zużyte” powietrze z pomieszczenia). Nowe okna często wyposażone są w nawiewniki, które zapewniają dodatkowy napływ świeżego powietrza do wnętrza w budynku o wentylacji grawitacyjnej. Często wyposażone są też w filtr powietrza, który jest istotny, jeśli mieszkamy np. przy ruchliwej ulicy. Obecnie często montuje się wentylację mechaniczną, która wywołuje pożądany ruch powietrza. Dobrym rozwiązaniem jest połączenie tych dwóch typów wentylacji.

Innym rozwiązaniem jest rekuperacja, czyli wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła. Rekuperator umożliwia kontrolowanie ruchu powietrza nawiewanego i usuwanego z pomieszczeń oraz odzyskiwanie ciepła z nagrzanego, wilgotnego i zanieczyszczonego powietrza.

Odpowiedni mikroklimat w domu pomagają uzyskać także mechaniczne oczyszczacze powietrza, które radzą sobie ze wszystkimi zanieczyszczeniami. Warto zainwestować także w rośliny, które nie tylko ładnie wyglądają, ale również oczyszczają powietrze (o czym pisaliśmy tutaj).

Sprawdź sprawność wentylacji zwłaszcza w sezonie grzewczym!

Każdego roku w sezonie jesienno-zimowym słyszymy o licznych przypadkach zaczadzeń, których przyczyną jest m.in. niewłaściwa organizacja procesu spalania w domowych urządzeniach grzewczych, a także niesprawne technicznie przewody kominowe (dymowe, spalinowe i wentylacyjne). Jeżeli w domu zainstalowane jest urządzenie spalające paliwo (kocioł, piec, kominek, podgrzewacz gazowy), konieczny jest dopływ świeżego powietrza, czyli sprawna wentylacja, ponieważ urządzenia te produkują spaliny i zużywają mnóstwo powietrza. Niestety zdarzają się przypadki, że chcąc zatrzymać ciepło w domu, w celu ograniczenia kosztów ogrzewania, mieszkańcy zatykają kratki wentylacyjne i nawiewniki, co powoduje niedobór powietrza do spalania, zaburzenia ciągu kominowego i tym samym realne niebezpieczeństwo zaczadzenia.

Wentylacja w pomieszczeniach musi spełniać warunki określone w Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz.U. 2022 poz. 1225), w Polskich Normach i przepisach odrębnych. Do tego każdy producent dostarcza wymagania i zalecenia zawarte w instrukcji danego urządzenia. Zgodnie z ww. rozporządzeniem: „W pomieszczeniu z paleniskami na paliwo stałe, płynne lub z urządzeniami gazowymi pobierającymi powietrze do spalania z pomieszczenia i z grawitacyjnym odprowadzeniem spalin przewodem od urządzenia stosowanie mechanicznej wentylacji wyciągowej jest zabronione. Przepisu […] nie stosuje się do pomieszczeń, w których zastosowano wentylację nawiewno-wywiewną zrównoważoną lub nadciśnieniową.”

Bibliografia (dostęp 14.02.2023 r.):

• Praca zbiorowa pod red. dr. inż. Sz. Firląga, 2019, Kompleksowa termomodernizacja budynków jednorodzinnych, http://termomodernizacjadomow.pl/wp-content/uploads/2020/06/KOMPLEKSOWA.pdf
• Dlaczego azbest jest niebezpieczny dla zdrowia, https://www.gov.pl/web/gis/dlaczego-azbest-jest-niebezpieczny-dla-zdrowia
• Zdrowy mikroklimat we wnętrzu, https://czystepowietrze.gov.pl/zdrowy-mikroklimat-we-wnetrzu-2/

Grafika tytułowa: Photo by vadim kaipov on Unsplash,