Nowe programy ochrony powietrza w kujawsko-pomorskim

W dniu 26 czerwca 2023 r. Sejmik Województwa Kujawsko – Pomorskiego podjął cztery uchwały w sprawie określenia programu ochrony powietrza (POP) w zakresie pyłu zawieszonego PM₁₀, PM_2,5 oraz benzo(a)pirenu dla wszystkich stref województwa kujawsko – pomorskiego, tj.

• Uchwała Nr LIX/803/23 dla strefy miasto Włocławek,
• Uchwała Nr LIX/804/23 dla strefy kujawsko – pomorskiej,
• Uchwała Nr LIX/805/23 dla strefy miasto Toruń,
• Uchwała Nr LIX/806/23 dla strefy aglomeracja bydgoska.

Dlaczego sporządzono nowe Programy ochrony powietrza?

Konieczność uchwalenia nowych programów ochrony powietrza dla stref województwa kujawsko – pomorskiego wynika z art. 91 ust. 3a ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2022 poz. 2556) oraz wyników klasyfikacji stref województwa kujawsko – pomorskiego za 2021 rok, wykonanej przez GIOŚ Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Bydgoszczy w Rocznej ocenie jakości powietrza w województwie kujawsko – pomorskim, Raport wojewódzki za rok 2021, o czym pisaliśmy tutaj. Ustawa ta stanowi, że dla stref, w których są przekroczone poziomy dopuszczalne lub docelowe substancji w powietrzu, zarząd województwa opracowuje projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza lub jego aktualizacji, którego integralną część stanowi plan działań krótkoterminowych. W związku z przekroczeniem:

• średniodobowego poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM₁₀,
• średniorocznego poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM_2,5,
• średniorocznego poziomu docelowego benzo(a)pirenu w powietrzu

we wszystkich strefach, co wskazano w ww. Raporcie, zarząd województwa kujawsko-pomorskiego opracował i przyjął w dniu 26 czerwca 2023 r. cztery nowe Programy ochrony powietrza, z uwagi na brak stosownych zapisów w dotychczas obowiązujących Uchwałach.

Przy czym:

• w Programie ochrony powietrza dla strefy Miasto Toruń aktualne pozostają zapisy uchwały nr XXIII/341/20 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego dotyczące zanieczyszczenia pyłem PM₁₀, ponieważ w 2021 r. w strefie miasto Toruń nie stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10, a więc dla tej substancji Program nie podlega aktualizacji.

• w Programie ochrony powietrza dla strefy Miasto Bydgoszcz aktualne pozostają zapisy uchwały nr XXIII/339/20 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 22 czerwca 2020 r. dotyczące zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM_2,5, ponieważ w 2021 r. w strefie aglomeracja bydgoska nie stwierdzono przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5, a więc dla tej substancji Program nie podlega aktualizacji.

Od kiedy i kogo obowiązuje?

Programy ochrony powietrza dla stref województwa kujawsko – pomorskiego weszły w życie 10 lipca 2023 r., a realizacja działań została zaplanowana do końca roku 2028. Programy to akty prawa miejscowego obowiązujące na terenie danej strefy (więcej o POP-ach pisaliśmy tutaj).

W świetle podziału na strefy (na podstawie art. 87 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz załącznika do ww. ustawy):

• strefa kujawsko-pomorska – odpowiada położeniu województwa kujawsko-pomorskiego, z wyłączeniem obszarów trzech miast: Bydgoszczy, Torunia i Włocławka, które stanowią odrębne strefy,

• strefa miasto Włocławek – oznacza teren miasta Włocławek,

• strefa miasto Toruń – oznacza teren miasta Toruń,

• strefa miasto Bydgoszcz – oznacza teren miasta Bydgoszcz.

Programy obowiązują m.in. organy administracji, podmioty korzystające ze środowiska oraz inne jednostki organizacyjne szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego, a także osoby fizyczne.

Co zawiera program?

Program ochrony powietrza jest dokumentem, który wskazuje istotne powody (źródła) wystąpienia przekroczeń norm jakości powietrza w odniesieniu do pyłu zawieszonego PM₁₀ i PM_2,5 oraz benzo(a)pirenu oraz określa skuteczne i możliwe do zrealizowania działania, których wdrożenie spowoduje poprawę jakości powietrza i dotrzymanie norm określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2021 r., poz. 845).

Działania te obowiązują w przypadku ogłoszenia przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska powiadomienia o ryzyku wystąpienia lub wystąpieniu przekroczenia norm jakości powietrza (przekroczenia poziomu dopuszczalnego, informowania lub alarmowego).

Jakie działania naprawcze wskazuje POP?

Zaplanowane w Programach ochrony powietrza działania mają na celu uzyskanie maksymalnego efektu ekologicznego poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł, które w największy sposób oddziałują na wielkość stężeń substancji w powietrzu.

Do osiągnięcia celu konieczna jest realizacja wyznaczonych w ww. Programach nw. zadań priorytetowych:

• redukcja emisji zanieczyszczeń ze źródeł małej mocy do 1 MW,

• prowadzenie edukacji ekologicznej,

• prowadzenie działań kontrolnych,

• ograniczenie wpływu emisji zanieczyszczeń z transportu drogowego,

• kształtowanie polityki przestrzennej w sposób sprzyjający poprawie stanu jakości powietrza,

• realizacja uchwały Nr VIII/136/19 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 24 czerwca 2019 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw z późn. zm.

Jakie działania określa plan działań krótkoterminowych?

Integralną częścią POP są Plany działań krótkoterminowych. Określają one działania konieczne do podjęcia przez:

• administrację rządową i samorządową,
• placówki oświatowe i służby zdrowia,
• policję,
• straż miejską,
• przedsiębiorstwa,
• podmioty gospodarcze,
• podmioty korzystające ze środowiska,
• osoby fizyczne,
• mieszkańców.

Celem wdrożenia działań krótkoterminowych jest niedopuszczenie do przekroczenia poziomów: dopuszczalnego, informowania lub alarmowego, albo w przypadku ich przekroczenia, jak najszybsze obniżenie stężeń tego zanieczyszczenia w powietrzu.

Rodzaje działań do podejmowania wraz z katalogiem konkretnych działań:

• Informacyjne i ochronne, np.: informacja kierowana w sposób zwyczajowo przyjęty (tablice ogłoszeń, lokalne rozgłośnie, komunikaty prasowe, Internet i in.); zalecenie ograniczenie intensywnego wysiłku fizycznego, przebywania dzieci i osób starszych na otwartej przestrzeni na zewnątrz.

• Prewencyjne i operacyjne, np.: zalecenie rezygnacji (lub czasowy zakaz) korzystania z kominków opalanych drewnem w przypadku, jeżeli nie jest to jedyne źródło ogrzewania pomieszczeń mieszkalnych; zalecenie niestosowania dmuchaw do sprzątania; wzmożone kontrole; zalecenie ograniczenia korzystania z samochodów na rzecz komunikacji publicznej lub przemieszczania się pieszo lub rowerem; ewentualny zakaz wjazdu samochodów na wyznaczone obszary w centrum miasta; wprowadzenie darmowej komunikacji publicznej w czasie trwania Alarm.

Trzy poziomy zagrożenia i warunki ich ogłoszenia

System działań krótkoterminowych służy powiadamianiu poszczególnych grup społeczeństwa o zagrożeniu spowodowanym ponadnormatywnymi stężeniami zanieczyszczeń (w tym przypadku pyłu PM₁₀, PM_2,5 i benzo(a)pirenu) w powietrzu oraz ochronie przed skutkami wysokich stężeń. System informowania społeczeństwa oparty  jest na trzech poziomach, jednolitych dla wszystkich stref:

Poziom 1 (żółty) – Ostrzeżenie dotyczące ryzyka lub przekroczenia poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM₁₀, ryzyka lub przekroczenia średniorocznego poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM_2,5, ryzyka lub przekroczenia średniorocznego poziomu docelowego dla B(a)P w powietrzu.

Poziom 2 (pomarańczowy) – Alarm I stopnia dotyczący ryzyka wystąpienia lub wystąpienia przekroczenia poziomu informowania dla pyłu zawieszonego PM₁₀ w powietrzu.

Poziom 3 (czerwony) – Alarm II stopnia dotyczący ryzyka wystąpienia przekroczenia lub wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu zawieszonego PM₁₀ w powietrzu.

Kiedy podejmowane są zadania wymienione w planie działań krótkoterminowych?

Plan działań krótkoterminowych wszedł w życie 10 lipca 2023 r. Opisane działania obowiązują w przypadku ogłoszenia przez Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy. Działania muszą być dostosowane do poziomu ostrzeżenia. Powinny być one realizowane aż do poprawy jakości powietrza, co można kontrolować na portalu GIOŚ http://powietrze.gios.gov.pl/.