O Syndromie Chorego Budynku, czyli jakie zagrożenia czyhają na nas w domu…

Badania WHO wskazują, że co roku ze względu na zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach zamkniętych (ang. indoor air polution) umiera przedwcześnie około 4 miliony osób. Większość z tych osób umiera z powodu udaru mózgu (34%), choroby niedokrwiennej serca (26%) i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (22%). Zanieczyszczenia powietrza wewnątrz budynków mogą także przyczyniać się zwiększonej zachorowalności na raka płuc.

Domowe palenisko kuchenne w wiejskim domu w Indiach (Tamil Nadu), jako paliwo wykorzystywane są odpady – resztki uprawianych roślin, odpady papierowe itp. Fot. தகவலுழவன், licencja: CC BY-SA 3.0, źródło: Wikimedia Commons, odsyłacz do fotografii tutaj

Wśród osób, które są najbardziej narażone znajdują się kobiety i małe dzieci, osoby starsze, gdyż spędzają najwięcej czasu w domu. WHO podaje, że około 50% zgonów z powodu zapalenia płuc wśród dzieci poniżej 5 roku życia jest związanych z zanieczyszczeniem powietrza wewnątrz pomieszczeń. Taka sytuacja przede wszystkim dotyczy krajów biedniejszych, rozwijających się, gdzie powszechnie wykorzystuje się paliwa stałe w pomieszczeniach mieszkalnych, np. do przygotowywania posiłków.

Liczba zgonów w poszczególnych krajach świata, wywołanych wdychaniem dymu z domowych palenisk. Opracowanie: WHO, 2005, źródło: https://www.who.int/heli/risks/indoorair/indoorair/en/

Procentowy udział mieszkańców z dostępem do czystych paliw i czystych sposobów przygotowywania posiłków wg krajów świata, w roku 2016. Opracowanie: Our World In Data, licencja: CC BY-SA 3.0, źródło: Wikimedia Commons, odsyłacz tutaj;

Jednak problem zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniach występuje na całym świecie. Zanieczyszczenia powietrza wewnątrz budynków mogą pochodzić zarówno z emisji na zewnątrz (pył zawieszony, ozon, tlenki azotu, tlenki siarki, węglowodory), jak i z materiałów znajdujących się w pomieszczeniach (dywany, meble, farby), aktywności mieszkańców i niewłaściwie eksploatowanych systemów wentylacyjnych.

Główne zanieczyszczenia pomieszczeń zamkniętych. Na podstawie: Indoor breathing – What are the most common indoor air quality complaints?

Badania wskazują, że jakość powietrza wewnątrz pomieszczeń bardzo często bywa dużo gorsza niż na zewnątrz, jednak w tym przypadku nie mamy żadnych norm, które by regulowały te zagadnienia. Np. nowe dywany są źródłem emisji szkodliwych substancji chemicznych (zarówno z winylowych podłoży, jak i kleju), w tym lotnych związków organicznych (LZO), ponadto są świetnym siedliskiem do rozwoju mikroorganizmów. Szczególnie narażone na wdychanie tych zanieczyszczeń są małe dzieci, które spędzają dużo czasu bawiąc się na podłodze. Również farby wykorzystywane do malowania ścian oraz meble są źródłem wielu lotnych związków organicznych. Do substancji zidentyfikowanych w farbach należą m.in.: glikol propylenowy, glikol etylenowy, benzen, ksylen, naftalen, propionian butylu, aldehydy, formaldehyd. Stężenie lotnych związków organicznych, z których część została zaliczona jako substancje rakotwórcze i mutagenne, w pomieszczeniach jest wielokrotnie większa niż na zewnątrz.

Zła jakość powietrza w pomieszczeniach jest przyczyną wystąpienia tzw. syndromu chorego budynku (SBS, ang. sick building syndrome). Do głównych objawów związanych z SBS należą: bóle i zawroty głowy, omdlenia, mdłości, objawy przemęczenia, podrażnienie błon śluzowych, utrudnione oddychanie, alergie. Skala oddziaływania uzależniona jest od czasu ekspozycji na szkodliwy czynnik, a przecież w pomieszczeniach spędzamy zdecydowaną większość naszego życia.

Źródła:

1. Kankaria, A., Nongkynrih, B., & Gupta, S. K. (2014). Indoor air pollution in India: implications on health and its control. Indian journal of community medicine : official publication of Indian Association of Preventive & Social Medicine, 39(4), 203–207. https://doi.org/10.4103/0970-0218.143019
2. Liu, W., Zhang, Y., Yao, Y. et al. Indoor decorating and refurbishing materials and furniture volatile organic compounds emission labeling systems: A review. Chin. Sci. Bull. 57, 2533–2543 (2012). https://doi.org/10.1007/s11434-012-5208-x
3. Wieslander, G., Norbäck, D., Björnsson, E., Janson, C., & Boman, G. (1997). Asthma and the indoor environment: The significance of emission of formaldehyde and volatile organic compounds from newly painted indoor surfaces. International Archives of Occupational and Environmental Health, 69(2), 115–124. https://doi.org/10.1007/s004200050125
4. Health and Environment Linkages Initiative (HELI) Indoor air pollution and household energy
5. United States Environmental Protection Agency Controlling Pollutants and Sources: Indoor Air Quality Design Tools for Schools
6. Indoor Air Quality Information Centre Common Indoor Air Pollutants
7. World Health Organization Indoor Air Quality Q & A
8. Indoor breathing What are the most common indoor air quality complaints?