Kiedy pójść pobiegać?
W ostatnich latach coraz więcej ludzi w Polsce aktywnie spędza wolny czas. Do najpopularniejszych form aktywności fizycznej należą jazda na rowerze i jogging. Niestety w miastach uprawiamy je głównie wzdłuż ulic. Organizacje pozarządowe i media doskonale nauczyły nas brać pod uwagę jakość powietrza przy planowaniu aktywności fizycznej w okresie zimowym. Tymczasem wciąż jeszcze mało kto wie, że również latem możemy być narażeni na przebywanie w zanieczyszczonym powietrzu i związane z tym negatywne skutki zdrowotne.
Ze względu na układ obowiązków w ciągu dnia najczęściej wychodzimy się poruszać w godzinach późno popołudniowych i wczesno wieczornych. Tymczasem to właśnie wtedy jest największe ryzyko narażenia na podwyższone stężenia ozonu troposferycznego! Jak już pisaliśmy we wcześniejszych artykułach (np. tutaj czy tutaj), ozon w przyziemnej warstwie powietrza powstaje w wyniku reakcji fotochemicznych z prekursorów ozonu. Pomiary stężenia ozonu w powietrzu pokazują, że ma on charakterystyczny, cykliczny przebieg w ciągu dnia. Stężenie ozonu zaczyna silnie rosnąć gdy pod wpływem coraz większego natężenia promieniowania słonecznego uruchamiają się reakcje NOX wyemitowanych w porannym szczycie komunikacyjnym. Maksymalne stężenie O3 przypada na późne popołudnie. Następnie wieczorem mamy pik stężenia NO2. związany z kolei z popołudniowo – wieczornym szczytem komunikacyjnym. Wraz z zanikiem dopływu promieniowania słonecznego pozwala to na uruchomienie reakcji usuwającej ozon – stężenie O3 zaczyna spadać by w nocy i nad ranem osiągnąć minimum.
Dobowy przebieg stężenia ozonu i jego prekursorów w słoneczny, letni dzień (opracowanie własne na podstawie 1, 2, 3)
Na co zwrócić uwagę planując aktywność fizyczną na dworze w ciepłej części roku?
Jeśli temperatura powietrza przekracza 18-20 °C i jest bezchmurna, bezwietrzna, słoneczna pogoda sprawdzajcie stężenie ozonu troposferycznego i wskaźnik jakości powietrza [http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current]. Jeżeli są one podwyższone (średnie godzinne stężenie 03 przekracza 120 µg/m3), warto rozważyć przełożenie aktywności fizycznej na godziny poranne następnego dnia! Jeżeli zaś stężenie średniogodzinne O3 przekroczy 180 µg/m3 wówczas bezwzględnie nie uprawiajcie aktywności fizycznej na dworze! Przez noc stężenie ozonu na pewno spadnie i będziecie mogli pobiegać rano!
Wybierając miejsce na spacery, bieganie, rower czy rolki zawsze starajcie się unikać sąsiedztwa ruchliwych dróg i ulic! Uprawiając aktywność fizyczną inhalujemy większą ilość powietrza a jeśli jest ono zanieczyszczone wówczas nasz organizm jest znacznie bardziej narażony. W godzinach popołudniowych i wczesno wieczornych można zaobserwować licznych mieszkańców biegających wzdłuż np. wrocławskich obwodnic. Wtedy jednak stężenie ozonu jest najwyższe a dodatkowo na ulicach jest maksimum szczytu komunikacyjnego i emisja innych zanieczyszczeń (m.in. węglowodorów) jest najwyższa.
Warto też pamiętać, że prekursory ozonu mogą być przenoszone w atmosferze na duże odległości. W związku z tym warunki do tworzenia się ozonu troposferycznego występują również w miejscach odległych od ośrodków wielkomiejskich. Szczególnie wysokie stężenia ozonu bywają w obszarach górskich. Dzieje się tak ze względu na duży udział promieniowania UV.
Źródła:
- Neirynck J., Verstaeten A., 2018, Variability of Ozone Deposition Velocity Over a Mixed Suburban Temperate Forest, Frontiers in Environmental Science, vol. 6/2018
- Kożuchowski K., 2005, Meteorologia i Klimatologia, Wydawnictwo Naukowe PWN
- Zwoździak J., Zwoździak A., Szczurek A., 1998, Meteorologia w ochronie atmosfery, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
- Kociołek – Balawajder E., Stanisławska E., 2012, Chemia środowiska, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
- Strassburger A., Kuttler W., 1998, Diurnal courses of ozone in an urban park, Meteorol. Zeitschrift, N.F. 7, 15-18
