Rok bez lata
Czy wiecie, że aerozol wprowadzony do atmosfery na skutek erupcji wulkanicznych może spowodować ochłodzenie? Właśnie tak się stało po wybuchu wulkanu Tambora (Indonezja) w 1815 r. Wybuch uznaje się za najpotężniejszy w czasach historycznych. Po erupcji najdrobniejsze frakcje pyłu unosiły się w atmosferze jeszcze przez wiele miesięcy. Ograniczyło to znacznie dopływ promieniowania słonecznego do powierzchni Ziemi. Wydarzenie miało miejsce podczas małej aktywności słonecznej w latach 1790-1830 (tzw. minimum Daltona). Dodatkowo w tym okresie dostawa pyłów wulkanicznych do atmosfery była zintensyfikowana na skutek aktywności wulkanów: Soufrière (Karaiby, 1812) i Mayon (Filipiny, 1814).
Rok 1816 przeszedł do historii pod nazwą „Roku bez lata” (ang. Year Without a Summer). Anomalie pogodowe wystąpiły w Ameryce Północnej i Europie. Zanotowano wówczas obniżenie temperatury (szacuje się, że w Europie Centralnej temperatura obniżyła się o 1,7 °C w stosunku do wielolecia 1766-2000, a przykładowo w Madrycie w lipcu i sierpniu 1816 r. temperatura nie przekroczyła 15 °!), śnieżyce w ciepłej porze roku oraz zaobserwowano znaczny spadek plonów. Spowodowało to wielki głód i rozwój chorób.
Anomalia temperatury roku 1816 względem okresu 1971–2000, (https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1816_summer.png)
Nie jest to jedyna tego typu sytuacja w historii Ziemi. Podobne sytuacje, choć na mniejszą saklę wystąpiły po wybuchu wulkanów El Chichón w Meksyku (1982) Pinatubo na Filipinach (1991), czy Krakatau w Indonezji (1883).
Ciekawostka!
Za najsilniejszy wybuch wulkanu uznaje się supererupcję wulkanu Toba na Sumatrze 73 tys. lat temu (prawdopodobnie była 20-30 razy intensywniejsza od erupcji znanych ze źródeł historycznych!) – spowodowała globalne ochłodzenie o 3-5 °C.
Zdjęcie tytułowe: Widok z lotu ptaka na masyw i kalderę wulkanu Tambora, autor: Jialiang Gao (peace-on-earth.org), licencja: CC BY-SA 3.0, źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Caldera_Mt_Tambora_Sumbawa_Indonesia.jpg
Mapa: Anomalia temperatury roku 1816 względem okresu 1971–2000, autor: Giorgiogp2, licencja: CC BY-SA 3.0, źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1816_summer.png
Bibliografia:
Kożuchowski K., 2005, Meteorologia i klimatologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Schurer, Hegerl, Luterbacher, Brönnimann, Cowan, Tett, Zanchettin, Timmreck, 2019, Disentangling the causes of the 1816 European year without a summer, Environmental Research Letters, Volume 14, Number 9
Trigo et al. Iberia in 1816, the year without a summer. International Journal of Climatology, 2009; 29 (1): 99 DOI: 10.1002/joc.1693
