Niebezpieczny barszcz…

W naszych wpisach poruszamy zazwyczaj problematykę pośrednio bądź bezpośrednio związaną z zanieczyszczeniami powietrza. Dziś jednak zajmiemy się nieco innym problemem środowiskowym – mianowicie inwazją barszczu Sosnowskiego i barszczu Mantegazziego. Jest to bardzo wyrazisty przykład, w jaki sposób nasze niefrasobliwe działania mogą wpłynąć na stan środowiska.

Temat jest aktualny, ponieważ w okresie letnim te inwazyjne rośliny bardzo intensywnie się rozrastają – można je spotkać nie tylko w „dzikich ostępach”, ale również w miejscach naszej codziennej rekreacji, w parkach i innych terenach zielonych. Znajdujące się w soku rośliny oraz w wydzielinie jej włosków gruczołowych furanokumaryny stwarzają zagrożenie dla naszego zdrowia. W kontakcie ze skórą i w obecności światła słonecznego, powodują oparzenia II i III stopnia. Reakcja ta może się jeszcze nasilić w warunkach podwyższonej wilgotności, lub gdy jesteśmy spoceni.

Skąd barszcz w Polsce? Roślina pochodzi z Kaukazu i pierwotnie docierała do Europy jako roślina ozdobna, jednak w latach 40-tych rozpoczęto w ZSRR jej wykorzystanie jako rośliny pastewnej, z przeznaczeniem na paszę – roślina była atrakcyjna ze względu na rozmiary (a co za tym idzie dużą produkcję zielonej biomasy) i odporność na niekorzystne warunki siedliskowe. Barszcz jest również atrakcyjną rośliną miododajną.

 

Czy tylko ich sok jest niebezpieczny?

Jakiś czas temu pisaliśmy o tym, że pyłki roślin to też zanieczyszczenie. Ale czy wiecie, że niektóre pyłki są dla nas szczególnie szkodliwe? Przykładem takich pyłków są te wydzielane przez barszcz Sosnowskiego i barszcz Mantegazziego.

Rośliny te podczas kwitnienia i owocowania wydzielają dużą ilość toksycznych substancji (furanokumaryn) w postaci aerozolu. Najintensywniej pylą w czasie dni ze słoneczną pogodą i wysokimi temperaturami. Wiatr przyczynia się do rozprzestrzeniania pyłków roślin, które są równie szkodliwe jak ich sok. Dodatkowo, w upalne dni z powierzchni barszczu mogą transpirować olejki eteryczne.

Pamiętajcie!!! Barszcz Sosnowskiego i barszcz Mantegazziego są zarówno alergenami kontaktowymi, jak i oddechowymi. Obrażeń w postaci oparzenia chemicznego, czy reakcji alergicznej możemy nabawić się nawet bez bezpośredniego kontaktu z rośliną, a jedynie na skutek przebywania w jej sąsiedztwie (tj. będąc poddanym działaniu substancji toksycznych zawartych w powietrzu). Ich pyłki mogą nawet przeniknąć przez ubranie. Kontakt pośredni lub bezpośredni z barszczem może mieć poważne skutki zdrowotne. Jeżeli olejki eteryczne lub pyłki kwiatowe dostaną się do oka, mogą prowadzić nawet do utraty wzroku, natomiast ich wdychanie może uszkodzić układ oddechowy.

Źródła:

1. Fotografia tytułowa: Barszcz Sosnowskiego (licencja: CC BY-SA 3.0, autor: Hugo.arg, źródło: Wikimedia Commons, odsyłacz do fotografii tutaj.
2. Sachajdakiewicz I. i in., 2014, Wytyczne dotyczące zwalczania barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) i barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum) na terenie Polski, http://www.ospkruszwica.pl/publiczne/wytyczne_barszcz_Sosnowskiego.pdf
3. Igor Grygus, Serhiy Lyko, Maria Stasiuk, Ivan Zubkovych, Walery Zukow, Risks posed by Heracleum sosnowskyi Manden in the Rivne region, https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/EQ/article/view/EQ.2018.032
4. https://gis.gov.pl/zdrowie/gis-ostrzega-przed-barszczem-sosnowskiego/
5. https://drawsko.szczecinek.lasy.gov.pl/documents/20647911/36142520/barszcz+Sosnowskiego+-+Broszura.pdf/cf366908-afba-3672-ba66-aa203b79aa55