Czy COVID-19 ma wpływ na jakość powietrza w Polsce? – resume najnowszego raportu GIOŚ

Czy ograniczenia gospodarcze związane z pandemią COVID-19 wpłynęły na wysokość stężeń zanieczyszczeń powietrza w Polsce w 2020 roku? Główny Inspektorat Ochrony Środowiska na swoich stronach www opublikował niedawno raport, w którym na podstawie wyników pomiarów uśrednionych dla wszystkich stacji Państwowego Monitoringu Środowiska, dokonano analizy zmienności czasowej i przestrzennej oraz trendów stężeń głównych zanieczyszczeń powietrza (NO₂, PM_2.5, PM₁₀ i oznaczanego w nim benzo(a)pirenu).

Uwzględniono potencjalny wpływ wprowadzonych w naszym kraju ograniczeń i obostrzeń związanych z pandemią COVID-19 w 2020 r. oraz zmienność warunków meteorologicznych. Otrzymane wyniki porównano z okresem przed pandemią, tj. z rokiem 2019 i okresem 2016-2020.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze wnioski, płynące z tego raportu.

• Średnie miesięczne stężenia NO₂ w 2020 r. były niższe (poza marcem i wrześniem) od stężeń w roku 2019 i średniej z ostatniego 5-lecia.
  Odnotowany większy gradient spadku stężeń na stacjach komunikacyjnych, może być związany z okresem wprowadzonej kwarantanny oraz ograniczeniami w poruszaniu się, nauką zdalną czy ograniczonym działaniem branży usługowej, w efekcie ograniczając ruch samochodowy w miastach.
• Średnie miesięczne stężenia pyłu PM₁₀ i PM_2.5 w 2020 r. były niższe niż w roku 2019 (poza trzema wyjątkami: marzec, wrzesień, grudzień) oraz niż średnia z ostatniego 5-lecia. Niższe stężenia w styczniu i lutym 2020 r. w stosunku do roku poprzedniego związane są ze znacznie cieplejszą zimą.
  Odnotowany większy gradient spadku stężeń obu frakcji pyłu na stacjach tła miejskiego i komunikacyjnych niż podmiejskich, może być związany z okresem kwarantanny i ograniczonym ruchem samochodowym w miastach.
• Średnie miesięczne stężenia benzo(a)pirenu w 2020 r. były niższe niż średnia z badanego okresu, za wyjątkiem okresu od kwietnia do sierpnia, gdzie wartości stężeń są zbliżone do średniej z ostatniego 5-lecia. W okresie od marca do maja 2020 r. stężenia B(a)P wzrosły względem 2019 r.
• Pomimo cieplejszej zimy w sezonie 2019/2020 różnica stężeń pyłów PM₁₀ i PM_2.5 i benzo(a)pirenu między rokiem 2019 i 2020 jest niższa niż między rokiem 2018 i 2019. Wynika z tego, że ograniczenia związane z pandemią COVID-19 nie wpłynęły znacząco na zmniejszenie stężeń PM i B(a)P. Dokładną analizę utrudnia też fakt wprowadzania na szeroką skalę programów finansowych mających na celu redukcję emisji zanieczyszczeń do powietrza z sektora komunalno-bytowego.
• W roku 2020 (od marca do czerwca) zależność średnich tygodniowych stężeń zanieczyszczeń od średnich tygodniowych temperatur nie odbiegała od zmienności w pięcioleciu 2016 – 2020, co może świadczyć o niewielkim wpływie obostrzeń związanych z pandemią COVID-19 na stężenia obu frakcji pyłu i B(a)P
  • w południowych województwach Polski: podkarpackim, opolskim, śląskim, świętokrzyskim i łódzkim;
  • w I i IV kwartale roku, czego przyczyną są znaczne różnice stężeń w lutym i październiku z uwagi na wyższe temperatury w roku 2020 niż w 2019.
  • w II i IV kwartale roku w przypadku różnic stężeń dwutlenku azotu, co może być związane z okresem kwarantanny i ograniczonym ruchem samochodowym.

Pełny raport dostępny jest na stronie GIOŚ, pod adresem: http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/publications/card/26100

Zdjęcie tytułowe: źródło: Wikimedia Commons, autor: www.vperemen.com, licencja CC-BY-SA, zdjęcie dostępne tutaj