Co każdy Dolnoślązak powinien wiedzieć o uchwale antysmogowej?
Uchwała antysmogowa obowiązuje na Dolnym Śląsku od 2018 roku. Jej kluczowe zapisy, szczególnie ważne w tym roku to:
Stosowane paliwo stałe musi być wyłącznie dobrej jakości.
Użytkowany kominek rekreacyjny musi spełniać wymogi ekoprojektu.
Stare „kopciuchy” muszą być wymienione do 30 czerwca 2024 roku.
Nowo uruchamiane kotły i piece mogą spalać tylko gaz lub lekki olej opałowy z wyjątkami.
Ale skąd ona się w ogóle wzięła? Z czego wynikają jej zapisy? Poniżej krótka historia.
Uchwała antysmogowa na Dolnym Śląsku – historia
Nowelizacja ustawy Prawo ochrony środowiska z 2015 roku pozwoliła samorządom na wprowadzanie w drodze uchwały ograniczeń w zakresie spalanych paliw (ich rodzaju i jakości) oraz użytkowanych urządzeń grzewczych na paliwo stałe o mocy mniejszej niż 1 MW (ich parametrów technicznych i parametrów emisji). Celem wprowadzonych zmian były potrzeby zdrowotne mieszkańców oraz walka o czystsze powietrze, m.in. przez stopniową likwidację najbardziej zanieczyszczających kotłów i pieców.
Kilka miesięcy po wejściu w życie tzw. „Ustawy antysmogowej”, na Dolnym Śląsku rozpoczęto prace nad uchwałą antysmogową mającą na celu poprawę jakości powietrza w regionie. W efekcie 30 listopada 2017 roku Sejmik Województwa Dolnośląskiego podjął trzy uchwały antysmogowe obowiązujące:
na obszarze Gminy Wrocław (Uchwała nr XLI/1405/17),
na obszarze uzdrowisk w województwie dolnośląskim (Uchwała nr XLI/1406/17),
na obszarze województwa dolnośląskiego, z wyłączeniem Gminy Wrocław i uzdrowisk (Uchwała nr XLI/1407/17).
A teraz z bliska przyjrzyjmy się ograniczeniom i zakazom wynikającym z uchwały.
Czym nie wolno palić w piecu?
Pierwsze ograniczenia wskazane w uchwałach antysmogowych weszły w życie z dniem 1 lipca 2018 roku (i obowiązują nadal). Dotyczą one m.in. zakazu stosowania najgorszych jakościowo paliw, tj.:
węgla brunatnego oraz paliwa produkowanego z wykorzystaniem tego węgla,
mułów węglowych i flotokoncentratów oraz mieszanek produkowanych z ich wykorzystaniem,
węgla kamiennego w postaci sypkiej (miału) o uziarnieniu poniżej 3 mm,
biomasy stałej (m.in. drewna) o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20 %.
Są to paliwa, które charakteryzują się niską wartością opałową, wysoką zawartością wody oraz metali ciężkich, a także wysoką emisją związków siarki w procesie spalania. Dodatkowo spalanie drobnej frakcji powoduje, że generowane są bardzo duże ilości pyłu do atmosfery.
Przypominamy! Najgorszych jakościowo paliw nie możemy używać w gospodarstwach domowych, czego zakazuje uchwała antysmogowa. Dodatkowo zgodnie z ustawą o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw od 2020 roku użytkownik domowych kotłów o mocy do 1 MW nie może kupić takich paliw jak: mułów węglowych, flotokoncentratów i ich mieszanek, a także węgla brunatnego. Węgiel, który nabywamy musi spełniać wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych. Potwierdzenie spełnienia ww. wymagań każdorazowo powinniśmy otrzymać wraz ze świadectwem jakości paliwa, które może być ważnym dowodem w przypadku prowadzonej kontroli palenisk domowych.
Jakie instalacje zostały objęte ograniczeniem użytkowania?
W tym samym czasie, tj. od 1 lipca 2018 roku wprowadzono zasadę, że:
kominki tzw. rekreacyjne (użytkowane oraz nowe), nie będące podstawowym źródłem energii w lokalu, muszą spełniać wymagania emisyjne ekoprojektu.
nowo uruchamiane kotły i piece mogą spalać tylko gaz lub lekki olej opałowy, z wyjątkiem:
miejsc, gdzie występuje brak możliwości technicznych przyłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej, potwierdzony przez operatora sieci – tam dozwolone są kotły na paliwa stałe spełniające wymagania ekoprojektu,
gdy decyzja o pozwoleniu na budowę kotła na węgiel lub drewno stała się ostateczna lub dokonano zgłoszenia robót budowlanych, a właściwy organ nie wniósł sprzeciwu przed 1 lipca 2018 roku.
Ogólnie ograniczenia w użytkowaniu wynikające z uchwały antysmogowej dotyczą instalacji, w których następuje spalanie paliw jeżeli:
dostarczają ciepło do systemu c.o. (to tzw. kotły z systemem dystrybucji ciepła) lub
wydzielają ciepło poprzez:
bezpośrednie przenoszenie ciepła (tj. piece i kominki, które oddają ciepło za pomocą promieniowania) lub
bezpośrednie przenoszenie ciepła w połączeniu z przenoszeniem ciepła do cieczy (tj. piece i kominki z płaszczem wodnym) lub
bezpośrednie przenoszenie ciepła w połączeniu z systemem dystrybucji gorącego powietrza (tj. piece i kominki z systemem rozprowadzania ciepła za pomocą powietrza).
Innymi słowy – ograniczenia w użytkowaniu wynikające z uchwały antysmogowej dotyczą instalacji, systemów przenoszenia ciepła, dystrybucja ciepła i innych, czyli po prostu tego, czym ogrzewamy nasze domy.
Co ważne, uchwały wymieniają tylko przykładowy wykaz instalacji, w których następuje spalanie paliw, ponieważ na rynku instalacji pojawiają się różne urządzenia pod różnymi nazwami. Wskazano kocioł, kominek i piec, ponieważ są to instalacje najczęściej wykorzystywane w naszych domach w celu dostarczania ciepła do systemu centralnego ogrzewania (kocioł) lub wydzielania ciepła (kominek i piec).
Posiadając w użytkowaniu urządzenie grzewcze na paliwo stałe, warto zapamiętać dwie daty:
Od 01.07.2024 – od tego dnia w całym województwie użytkowanie „kopciuchów” (tj. kotłów niespełniających żadnych norm emisyjnych, tzw. pozaklasowe) będzie zabronione!
- Od 01.07.2028 – od tego dnia w całym województwie obowiązuje zakaz użytkowania kotłów klasy 3. i 4.Dodatkowo:
na obszarze gminy Wrocław obowiązuje zakaz użytkowania kotłów klasy 5. Wyjątkowo w miejscach, gdzie nie ma możliwości technicznych przyłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej urządzenia te mogą być wykorzystywane. Gdy podłączenie do sieci będzie możliwe – instalacje te mogą być eksploatowane przez okres nie dłuższy niż 15 lat od daty rozpoczęcia ich eksploatacji.
w strefie A i B ochrony uzdrowiskowej, tj. na terenie gmin: Jelenia Góra – Cieplice, Duszniki-Zdrój, Jedlina-Zdrój, Kudowa-Zdrój, Lądek-Zdrój, Polanica-Zdrój, Szczawno-Zdrój obowiązuje zakaz użytkowania kotłów klasy 5.
w strefie C ochrony uzdrowiskowej, tj. na terenie gmin: Czerniawa Zdrój, Świeradów Zdrój, Długopole Zdrój, Przerzeczyn Zdrój obowiązuje zakaz użytkowania kotłów klasy 5. Wyjątkowo w miejscach, gdzie nie ma możliwości technicznych przyłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej urządzenia te mogą być wykorzystywane. Gdy podłączenie do sieci będzie możliwe – instalacje te mogą być eksploatowane przez okres nie dłuższy niż 15 lat od daty rozpoczęcia ich eksploatacji.
Kiedy obowiązuje uchwala antysmogowa?
Nie ma „wakacji” od uchwały antysmogowej. Obowiązuje ona cały rok, więc podgrzewając wodę nawet w ciepłych miesiącach, gdy przeważa bardzo dobra i dobra jakość powietrza, również musimy się liczyć z ograniczeniami dotyczącymi rodzaju stosowanych paliw i urządzeń grzewczych.
Kogo obowiązują ograniczenia wskazane w uchwale antysmogowej?
Zapisy uchwały obejmują każdego, kto użytkuje urządzenia grzewcze na paliwa stałe (kotły, piece, piecokuchnie, kominki) o mocy mniejszej niż 1 MW. Ograniczenia obejmują zarówno mieszkańców, jak i podmioty prowadzące działalność gospodarczą, właścicieli budynków wielorodzinnych, spółdzielnie, wspólnoty oraz samorządy lokalne.
Za przestrzeganie ograniczeń i zakazów wskazanych w uchwale odpowiedzialna jest osoba / podmiot użytkujący instalację.
Jakie dokumenty warto przygotować na wypadek kontroli?
Będąc użytkownikiem urządzeń na paliwa stałe, możemy spodziewać się kontroli. Wówczas naszym zadaniem jest udowodnienie, że instalacja spełnia wszelkie wymogi określone w uchwale antysmogowej. By wizyta strażnika miejskiego czy urzędnika gminnego przebiegła sprawnie, zawczasu warto przygotować nw. dokumenty wskazane w uchwale:
dokumentację z badań potwierdzających poziom emisji z instalacji lub
dokumentację techniczną urządzenia lub
instrukcję dla instalatorów i użytkowników.
Dodatkowo (w zależności od lokalizacji instalacji) może być potrzebny dokument potwierdzający:
brak możliwości przyłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej,
datę oddania instalacji do eksploatacji.
W przypadku wątpliwości co do jakości paliwa stałego, warto zachować potwierdzenie jego zakupu oraz kopię świadectwa jakości.
Czy trzeba się stosować do ograniczeń wprowadzanych uchwałą antysmogową?
W samej uchwale nie znajdziemy zapisów mówiących o karach, jakie nam grożą za nieprzestrzeganie zapisów uchwały antysmogowej. Jednakże ostatnie lata pokazały, że kontrole pod kątem przestrzegania jej zapisów przez mieszkańców są prowadzone (wyniki kontroli z roku 2022 dostępne są tutaj). Wynika to z art. 334 POŚ, zgodnie z którym: Kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w uchwale sejmiku województwa przyjętej na podstawie art. 96, podlega karze grzywny. Grzywna wynosi od 20 zł do 5 000 zł, przy czym w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł, a jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy – 1 000 zł (art. 24 Kodeksu wykroczeń).
Nie warto też zamykać drzwi przed kontrolującym, by uniknąć mandatu. Udaremnianie lub utrudnianie przeprowadzenia kontroli jest przestępstwem zagrożonym karą aresztu (art. 225 Kodeksu karnego).
