COVID-19 a jakość powietrza w Polsce
W kilku postach na naszej stronie www i wpisach na fb przedstawialiśmy, na przykładach z Chin, Europy i Indii, jak pandemia COVID-19 wpływa na jakość powietrza. A jak to wygląda w naszym kraju?
Aby sprawdzić wpływ ograniczeń związanych z obowiązującą w naszym kraju powszechną kwarantanną, przeanalizowaliśmy dane o stężeniach tlenków azotu (NOX), zmierzonych na wybranych stacjach sieci pomiarowej Państwowego Monitoringu Środowiska. Jak pisaliśmy wielokrotnie tlenki azotu są jednym z zanieczyszczeń komunikacyjnych. Stanowią więc dobry wskaźnik zmian związanych z ograniczeniem naszej aktywności. Do analiz wybraliśmy stacje komunikacyjne (monitorujące zanieczyszczenia powietrza powodowane przez ruch samochodowy) z Wrocławia, Bydgoszczy, Warszawy, Krakowa (dwie stacje, odnośnik tu i tu) i Katowic. Analizowaliśmy dane godzinne z okresu 01.01 – 20.04.2020.
Średnie dekadowe stężeń NOX dla wybranych stacji PMŚ, w okresie od I dekady stycznia do II dekady kwietnia 2020 r. Oprac. zespół Projektu LIFE-MAPPINGAIR/PL na podstawie danych udostępnionych w Banku danych pomiarowych GIOŚ.
Wyniki analiz pokazują, że również w Polsce nastąpił spadek stężeń tych substancji, bardzo widoczny po 20.03.2020, czyli w momencie ogłoszenia stanu epidemii i wprowadzenia ograniczeń w poruszaniu się. Wyraźne zmiany widoczne są również w dobowym rytmie zmian stężeń tlenków azotu. Po ogłoszeniu stanu epidemii spadły stężenia średnie dobowe, obniżyły się maksima, znacząco zmalały stężenia notowane w ciągu dnia, między godziną 10 a 17. Obecnie spadają one do poziomu bliskiego dobowego minimum, w okresie poprzedzającym pandemię mogły być nawet dwukrotnie wyższe. Oczywiście, pomiędzy analizowanymi stacjami widać pewne różnice, związane z charakterystyką ich otoczenia. Znaczenie ma wielkość arterii komunikacyjnej przy której są położone, ilość innych źródeł zanieczyszczeń mogących wpływać na stężenia NOX (np. źródeł komunalno-bytowych), czy charakterystyka ruchu samochodowego (ruch tranzytowy, trasa wylotowa, dominacja ruchu lokalnego).
Średnie stężenia NOX w poszczególnych godzinach doby, dla wybranych stacji PMŚ. Czerwoną linią zaznaczono dane uśrednione dla okresu 20.02 – 20.03.2020 r. (przed kwarantanną), linią żółtą dla okresu 21.03 – 20.04.2020 r. (w trakcie kwarantanny). Oprac. zespół Projektu LIFE-MAPPINGAIR/PL na podstawie danych udostępnionych w Banku danych pomiarowych GIOŚ.
Wart odnotowania jest również wpływ okresu przedświątecznego na stężenia NOX. Bardzo dobrze ilustrują to dane z katowickiej stacji zlokalizowanej przy przechodzącej przez miasto autostradzie A4. Wprowadzenie ścisłych ograniczeń przemieszczania się spowodowało bardzo wyraźnie widoczną redukcję stężeń tlenków azotu, jednak w okresie przedświątecznym i zaraz po świętach stężenia istotnie wzrosły. Można przypuszczać, że takie zmiany spowodowane były nie tylko zwiększonym ruchem, związanym z przedświątecznymi zakupami, ale również ruchem tranzytowym (zwiększony transport towarów, wyjazdy do rodziny itp.).
Dynamika stężeń NOX odnotowana na stacjach pomiarowych: Katowice – Plebiscytowa (przy autostradzie A4) i Wrocław – Wiśniowa (przy ważnej miejskiej arterii komunikacyjnej). Na osi pionowej poszczególne godziny doby, na osi poziomej poszczególne dni. Na górnej osi zaznaczono najważniejsze wydarzenia związane z epidemią COVID-19. Pomiędzy stacjami wyraźnie widoczne różnice w zmienności stężeń, związane z odmienną charakterystyką ruchu pojazdów w otoczeniu stacji. Oprac. zespół Projektu LIFE-MAPPINGAIR/PL na podstawie danych udostępnionych w Banku danych pomiarowych GIOŚ.
Źródła:
Bank danych pomiarowych GIOŚ, http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/archives (dostęp: 25.04.2020, godz. 11:00)
Fotografia tytułowa: Godziny szczytu na Moście Teatralnym w Poznaniu, 18.03.2020, fot. MOs810, na licencji CC BY-SA 4.0, źródło: Wikimedia Commons, odsyłacz do fotografii tutaj
