Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej 2024

Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej obchodzony jest każdego roku 22 maja, upamiętniając tym samym przyjęcie tekstu Konwencji o różnorodności biologicznej w 1992 roku. Hasło z 2024 roku „Bądź częścią planu” (z ang. „Be part of the Plan”) to wezwanie do działania w celu zachęcenia rządów, społeczności lokalnych, organizacji pozarządowych, ustawodawców, przedsiębiorstw i osób prywatnych do podkreślenia sposobów wspierania wdrażania Planu Różnorodności Biologicznej. Przyjęcie Globalnych Ram Różnorodności Biologicznej Kunming-Montreal w grudniu 2022 r. było ważnym krokiem w realizacji działań, które chronią przyrodę.

Różnorodność biologiczna jest często rozumiana jako różnorodność roślin, zwierząt i mikroorganizmów. Obejmuje również różnice genetyczne w obrębie każdego gatunku (na przykład między odmianami roślin uprawnych i rasami zwierząt gospodarskich) oraz różnorodność ekosystemów (jezior, lasów, pustynie, krajobrazy rolnicze), które są miejscem interakcji między ludźmi, roślinami i zwierzętami.

Ekosystemy Ziemi są niezbędne do podtrzymania ludzkiego życia. Ryby są istotnym źródłem pożywienia dla ponad 3 mld ludzi, zapewniając im 20% spożywanego białka zwierzęcego. Rośliny stanowią ponad 80 procent ludzkiej diety. Aż 80 procent ludzi mieszkających na obszarach wiejskich w krajach rozwijających się wykorzystuje rośliny jako leki w podstawowej opiece zdrowotnej.

Główne czynniki powodujące utratę bioróżnorodności to: zmiany klimatyczne, gatunki inwazyjne, nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych, zanieczyszczenia (o wpływie zanieczyszczeń powietrza pisaliśmy tutaj) i urbanizacja. 75 % ekosystemów i 1000 gatunków zagrożonych jest wymarciem. Utrata różnorodności biologicznej zagraża wszystkim, w tym naszemu zdrowiu. Udowodniono m.in., że utrata różnorodności biologicznej może rozszerzyć choroby odzwierzęce, tj. choroby przenoszone ze zwierząt na ludzi.

By zatrzymać proces niekorzystnych zmian, potrzebna jest ogromna praca, przede wszystkim nad zmianą ludzkich postaw oraz naszych relacji ze środowiskiem. Konieczna jest także promocja wiedzy i bieżących wyników badań nad stanem zasobów różnorodności biologicznej świata, ponieważ dopiero zmiana świadomości społecznej doprowadzić może stopniowo do zmiany postaw i zachowań.  Pamiętaj, gdziekolwiek jesteś, każde działanie, które podejmujesz na rzecz bioróżnorodności ma znaczenie. Każdy ma swoją rolę do odegrania i dlatego może być „Częścią Planu”.

Tramwaje mają wpływ na różnorodność biologiczną na obszarach miejskich

Międzynarodowe badania z udziałem naukowców z Polski, Niemiec i Brazylii opublikowane w Scientific Reports wykazały, że ten popularny środek transportu publicznego może mieć istotny wpływ na lokalne ekosystemy. Obsadzenie torowisk i przystanków tramwajowych niską roślinnością, zwłaszcza w znacznie przekształconym krajobrazie miejskim, poprawia nie tylko różnorodność biologiczną, ale także zdrowie psychiczne mieszkańców.

Mówiąc o zielonej infrastrukturze tramwajowej, nie można zapomnieć o zagrożeniach. Poruszające się tramwaje mogą być źródłem hałasu, jednakże nowoczesne torowiska i pojazdy mogą zmniejszyć tą uciążliwość. Transport tramwajowy może być również źródłem różnego rodzaju zanieczyszczeń, które mogą mieć negatywny wpływ na przyrodę (np. herbicydy stosowane do utrzymania torowisk mogą negatywnie oddziaływać na populację owadów). Zielone pobocza mogą pełnić funkcję zarówno korytarzy biologicznych jak i stanowić barierę dla dzikiej przyrody. Co ciekawe, zarówno dla ptaków, jak i traszek infrastruktura tramwajowa nie wydaje się niebezpieczna i nie stanowi dodatkowego źródła śmiertelności w przeciwieństwie do dróg. Ruch tramwajowy, nawet na najbardziej obciążonych liniach, jest znacznie mniejszy niż na drogach, ponadto często średnie prędkości tramwajów są niższe niż samochodów. Nie ma również dowodów, by ruch tramwajowy przyczynił się do zwiększonej śmiertelności zwierząt, zmniejszając tym samym ich populację.

Naukowcy wskazują, że istnieje dalsza potrzeba prowadzenia analiz nad wpływem infrastruktury tramwajowej na tworzenie nowych siedlisk, utrzymanie procesów ekologicznych, zwiększenie ekonomicznej wyceny usług ekosystemowych (przeciwdziałanie ocieplaniu klimatu, zapylanie roślin, retencja wody oraz wartości estetyczne, ocenę i zapobieganie kolizjom ze zwierzętami poprzez rozwiązania inżynieryjne) oraz włączenie tramwajów do strategii rozwoju miejskiego.

Więcej o tym, co to jest zielona infrastruktura i dlaczego jest dla nas taka ważna, znajdziecie w naszych artykułach tutaj i tutaj.