Letnie zagrożenia #9 – Gdzie sprawdzić jakość powietrza?

Geoportal Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ)

Najważniejszym ośrodkiem zajmującym się kwestiami zanieczyszczeń powietrza w Polsce jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Prowadzi on Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ), dużą sieć pomiarową gromadzącą informacje o stanie środowiska. W ramach PMŚ prowadzony jest monitoring związków takich jak pył zawieszony (PM₁₀, PM_2.5), dwutlenek siarki (SO₂), tlenek węgla (CO), dwutlenek azotu (NO₂), ozon (O₃) czy benzen. Dane dostępne są z rozdzielczością godzinową, a niektóre stacje mierzą zanieczyszczenia uśrednione do 24 godzin.

Dane udostępniane są na internetowej stronie pomiarowej. Istnieje także możliwość przeglądania danych archiwalnych dla pomiarów z poprzednich lat. Strona GIOŚ oferuje także bardzo przydatną zakładkę z prognozami na trzy kolejne dni dla pyłu zawieszonego (PM₁₀), dwutlenku siarki (SO₂), dwutlenku azotu (NO₂) i ozonu (O₃).

Portal GIOŚ dysponuje wersją mobilną aplikacji „Jakość Powietrza w Polsce”, która prezentuje dane o jakości powietrza (bieżące i prognozy) pobrane z głównego portalu. Dodatkowo uwzględnia bieżące i archiwalne ostrzeżenia o przekroczeniach poziomów informowania i alarmowych substancji w powietrzu.

Geoportal „Nasze Powietrze” Uniwersytetu Wrocławskiego

Na geoportal „Nasze Powietrze” składa się sieć pomiarowa złożona z niskokosztowych czujników jakości powietrza, zamontowanych w ramach naszego projektu. Sieć obejmuje Wrocław, Bydgoszcz oraz wybrane miejscowości w ich otoczeniu. Na samym geoportalu prezentowane są aktualne i archiwalne dane o stężeniu pyłu zawieszonego (PM_2.5, PM₁₀). Ostatnio dla wybranych lokalizacji zaczęliśmy również udostępniać informacje o stężeniach ozonu (O₃). Znajdziemy tam również dane o temperaturze i wilgotności powietrza. W ramach sieci pomiarowej można przeglądać na mapach dane z konkretnego czujnika. Dla poszczególnych punktów można również pobierać dane pomiarowe, zagregowane do różnych kroków czasowych. Portal oferuje również bardzo rozbudowany system prognoz na kilka kolejnych dni dla:

• zanieczyszczeń powietrza (pyłu zawieszonego PM_2.5 lub PM₁₀, tlenku węgla CO, tlenku azotu NO, dwutlenku azotu NO₂, ozonu O₃, dwutlenku siarki SO₂, oraz amoniaku NH₃),
• wskaźników biometeorologicznych (UTCI),
• parametrów meteorologicznych (temperatura, wilgotność, prędkość i kierunek wiatru, ciśnienie atmosferyczne, suma opadów).

Co ważne, na portalu „Nasze powietrze” dostępne są także niektóre dane czujnikowe z wcześniej wspomnianej sieci GIOŚ (stacje oferują dane o stężeniach ozonu!), dane z sieci Airly (tylko dla 8 czujników finansowanych przez miasto Bydgoszcz) oraz wybrane stacje Bydgoskiego Włącznika Antysmogowego. Dwie ostatnie sieci pomiarowe uwzględnione na naszym portalu obejmują wyłącznie czujniki, których lokalizacja była zweryfikowana przez specjalistów projektu LIFE-MAPPINGAIR/PL, ponadto prezentowane w portalu czujniki sieci Bydgoszkiego Włącznika Antysmogowego kalibrowane były w ZKiOA.

Portal internetowy „European Air Quality Index” EEA

Na stronach Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) znajdują się mapy z wynikami pomiarów z ponad 2000 stacji monitoringu jakości powietrza w całej Europie. Prezentowane są stężenia pięciu rodzajów zanieczyszczeń, w tym pyłu zawieszonego (PM_2.5 i PM₁₀), dwutlenku azotu (NO₂), ozonu (O₃), dwutlenku siarki (SO₂).

Wyświetlona jest ogólna ocena jakości powietrza dla każdej stacji pomiarowej, odpowiadająca najwyższemu stężeniu dowolnej z pięciu wskaźnikowych substancji zanieczyszczających (oznaczona kolorową kropką na mapie).
Informacja o jakości powietrza prezentowana jest za zgodnie z Europejskim Indeksem Jakości Powietrza. Na stronie EEA prezentującej wyniki pomiarów, w zakładce About the European Air Quality Index (w okienku w prawym górnym rogu) przedstawiona jest metodyka wyliczenia indeksów oraz informacje zdrowotne przypisane do każdej z klas.

Aplikacja mobilna na telefon „Kanarek”

Aplikacja pozwala monitorować poziom zanieczyszczenia powietrza na terenie całej Polski, zarówno ten rzeczywisty – pochodzący ze stacji pomiarowych, jak i prognozowany. Dane pobierane są ze stacji GIOŚ oraz od innych dostawców. Rodzaj danych, jakie mogą być wyświetlane, można zmienić w ustawieniach aplikacji. Informacja o jakości powietrza prezentowana jest zgodnie z Polskim Indeksem Jakości Powietrza i Europejskim Indeksem Jakości Powietrza. Poza stężeniami i indeksami jakości powietrza, aplikacja prezentuje odniesienie do norm stężeń zanieczyszczeń wyrażone jako procent normy (patrz uwaga poniżej).

Aplikacja dostarcza także informacji o krótkoterminowych prognozach zanieczyszczeń powietrza z uwzględnieniem: stężenia średniodobowego i maksymalnego stężenia dobowego zanieczyszczeń.

Uwaga: Pomimo wszystkich zalet aplikacji wątpliwości budzi sposób podawania wyników jako procent normy. Ponieważ wartości normatywne to średnie (dobowe bądź roczne), odnoszenie do nich wartości chwilowych jest niepoprawne metodycznie. Pełna problematyka opisana jest na naszej stronie internetowej. Uważajcie także na podawane zakresy indeksu jakości powietrza dla ozonu. Pełny i poprawny zakres znajdziecie tutaj.

Platforma internetowa „MyAirly” Airly

Przykładem firmy komercyjnej, zajmującej się dostarczaniem informacji o jakości powietrza jest Airly.  Na stronach jej portalu znajdują się mapy z wynikami pomiarów z ponad 4000 stacji monitoringu jakości powietrza na całym świecie. Dane pobierane są z niskokosztowych czujników Airly oraz stacji pomiarowych z innych sprawdzonych źródeł (np. PMŚ). Prezentowane są stężenia pyłu zawieszonego (PM1, PM_2.5, PM₁₀), dwutlenku azotu (NO₂), ozonu (O₃), dwutlenku siarki (SO₂) oraz tlenku węgla (CO). Informacje o jakości powietrza są prezentowane zgodnie z Amerykańskim Indeksem Jakości Powietrza i Airly CAQI (skala o 7 poziomach).
Platforma oferuje również prognozy zanieczyszczeń powietrza obliczane na podstawie algorytmów uczenia maszynowego na następne 24 godziny.

Dostępna jest także wersja mobilna. Aplikacja prezentuje dane o jakości powietrza (bieżące i prognozy) pobrane z platformy „MyAirly”.

Uwaga: Podobnie jak w przypadku aplikacji „Kanarek” aplikacja „MyAirly” prezentuje część wyników jako procent normy w odniesieniu do dopuszczalnych poziomów norm godzinnych, 8-godzinnych lub dobowych, lub rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Porównania takie są niepoprawne z metodycznego punktu widzenia.

Platforma internetowa i mobilna „Urban Air Action” UNEP

Na stronach Programu Środowiskowego Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP) znajdują się mapy z wynikami pomiarów z ponad 4000 stacji monitoringu jakości powietrza na całym świecie. Platforma dostępna jest pod nazwą IQAir UNEP. Prezentowane są stężenia pyłu zawieszonego (PM_2.5, PM₁₀), dwutlenku azotu (NO₂), ozonu (O₃), dwutlenku siarki (SO₂) oraz dwutlenku węgla (CO2). Informacje o jakości powietrza są prezentowane zgodnie z Amerykańskim Indeksem Jakości Powietrza. Interaktywna mapa pokazuje również dane w czasie rzeczywistym.

Dostępna jest także aplikacja „AirVisual Air Quality Forecost”, która korzysta z danych z agencji rządowych, monitorów jakości powietrza AirVisual Pro i zdjęć satelitarnych. Dane są identyczne z tymi umieszczonymi na platformie „Urban Air Action” UNEP. Informacje o jakości powietrza prezentowane są zgodnie z Amerykańskim Indeksem Jakości Powietrza (domyślny) i Chińskim Indeksem Jakości Powietrza. Dodatkowo aplikacja oferuje 7-dniową prognozę zanieczyszczenia powietrza i pogody (temperatura, wilgotność, prędkość i kierunek wiatru). Aplikacja przedstawia również ranking około 90 najbardziej zanieczyszczonych miast świata (powyżej 300 000 mieszkańców), jednak ze względu na słabą jakość wykorzystywanych danych wskazania tego rankingu powinny być traktowane z dużą ostrożnością, o czym pisaliśmy np, tutaj i tutaj.

Tablice prognozujące jakość powietrza projektu LIFE-APIS/PL

Wrocławianie na pewno pamiętają tablicę informującą o stężeniach zanieczyszczeń, od lat stojącą przy budynku D2 Politechniki Wrocławskiej (PWr) (mapka lokalizacyjna kampusu). Dziś wyświetla ona informacje o prognozach stężeń zanieczyszczeń oraz warunkach bioklimatycznych, przygotowywanych w ramach naszego projektu.

Informacje dostępne na tablicach świetlnych komunikacji miejskiej

W niektórych miastach na przystankach komunikacji są instalowane panele informacyjne, które mogą również zawierać informacje o jakości powietrza. Taki system działa na przykład w ramach transportu publicznego we Wrocławiu. Informacje są pobierane ze stacji pomiarowej GIOŚ i przedstawiane według klas Wrocławskiego Indeksu Powietrza.

Zegarki smartwatch

Niektóre zegarki sportowe lub liczniki rowerowe oferują liczne darmowe funkcje do własnego spersonalizowania urządzenia, w tym takie, które są związane z monitorowaniem jakości powietrza czy parametrów związanych z odczuciami cieplnymi. Zazwyczaj nie są to autonomiczne systemy, a odpowiednio dostosowane aplikacje mobilne na przykład obejmujące serwis Airly. Oprócz tego urządzenia oferują funkcje monitorowania temperatury powietrza, wilgotności, prędkości wiatru czy indeksu UV.

Pogoda i serwisy informacyjne

Telewizyjne serwisy pogodowe oraz ogólne serwisy informacyjne (przykład tutaj) bardzo często przedstawiają wiadomości, które prezentują dodatkowo dane dotyczące jakości powietrza. Informacje wyświetlane są zazwyczaj podczas emisji programu na ekranie – w Polsce np ze wskazaniem na Polski Indeks Jakości Powietrza. Zwróćcie uwagę na lokalne programy telewizyjne zajmujące się tematyką jakości powietrza, takie jak „Raport smogowy”. Informacje o jakości powietrza znajdziecie również w radiu. Np stacja TOK FM dwukrotnie w ciągu dnia prezentuje informacje odnośnie stężeń pyłu zawieszonego PM₁₀ i PM_2.5 na terenie kraju.

Podobne przydatne informacje, nie tylko odnośnie jakości powietrza, ale również zagrożeń związanych z upałem, czy wysokim indeksem UV znajdziecie też w serwisach zagranicznych.

Przydatne mogą być zwłaszcza programy telewizyjne, prezentowane za pomocą prostych infografik, z których uzyskamy interesujące nas informacje, nawet bez znajomości języka.