Dzieci są najbardziej narażone na wysoki poziom zanieczyszczeń powietrza
Europejska Agencja Środowiska (EEA) opublikowała briefing „Zanieczyszczenie powietrza a zdrowie dzieci”, który potwierdza, że zanieczyszczenie powietrza szkodzi zdrowiu w dzieciństwie i zwiększa ryzyko chorób w kolejnych latach.
Dzieci są bardziej narażone na zanieczyszczenia powietrza niż dorośli
Ochrona zdrowia dzieci i młodzieży jest często wymieniana jako kluczowy cel głównych polityk dotyczących klimatu i środowiska, ponieważ są to osoby bardziej podatne na większość niekorzystnych czynników środowiskowych, w tym zanieczyszczenia powietrza.
Dzieci są szczególnie narażone na zanieczyszczenie powietrza od czasu, gdy są jeszcze w łonie matki, aż do osiągnięcia dorosłości.
Dzieci oddychają szybciej niż dorośli i pochłaniają więcej powietrza na kilogram masy ciała. Są bardziej aktywne, spędzają więcej czasu na świeżym powietrzu i wdychają większą część powietrza przez usta niż dorośli. Dzieci stale rosną, a ich narządy wciąż się rozwijają. Z tego też powodu u najmłodszych zanieczyszczenia wnikają głębiej do organizmu. Ponadto dzieci są niższe, a większa kumulacja zanieczyszczeń (zwłaszcza ze spalin samochodowych) występuje bliżej gruntu, dlatego też najmłodsi wdychają ich więcej. Dodatkowo rozwijający się układ odpornościowy dzieci jest słabszy niż u dorosłych, co potęguje skutki zanieczyszczenia.
Jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na dzieci?
Szacuje się, że każdego roku ponad 1200 zgonów osób poniżej 18 roku życia jest spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza w krajach członkowskich EEA i krajach współpracujących.
Zanieczyszczenie powietrza:
zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego,
powoduje niską masę urodzeniową,
powoduje astmę (choroba ta dotyka ponad 9% dzieci w Unii Europejskiej),
zwiększa ryzyko infekcji dróg oddechowych u dzieci, w tym ostrych infekcji dolnych dróg oddechowych, zapalenie płuc, infekcji górnych dróg oddechowych i zapalenia ucha środkowego (infekcje ucha)
może zaostrzyć alergie, w tym alergiczny nieżyt nosa (katar), egzemę i zapalenie spojówek (swędzenie oczu) u dzieci,
zwiększa ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera w starszym wieku,
zwiększa ryzyko chorób przewlekłych u dorosłych.
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego może być również związane z innymi rodzajami problemów zdrowotnych u dzieci. Na przykład istnieje coraz więcej dowodów na to, że zanieczyszczenie powietrza wpływa na rozwój mózgu dzieci, przyczynia się do upośledzenia funkcji poznawczych i może odgrywać rolę w rozwoju niektórych rodzajów zaburzeń ze spektrum autyzmu. W niektórych badaniach zaobserwowano również związek między zanieczyszczeniem powietrza związanym z ruchem drogowym, w którym benzen odgrywa kluczową rolę, a białaczką u dzieci.
Więcej o wpływie zanieczyszczeń powietrza na zdrowie dzieci i dorosłych można posłuchać w wykładzie lek. Anny Gładka z Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu dostępnym tutaj.
Dzieci są narażone na zanieczyszczenia powietrza również wewnątrz pomieszczeń
Oprócz zanieczyszczenia powietrza pochodzącego z ruchu ulicznego, ogrzewania, przemysłu itp. zdrowiu dzieci zagrażają również inne zanieczyszczenia przenoszone w powietrzu, takie jak bierne palenie i chemikalia. Dzieci mogą być narażone na te zanieczyszczenia zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz pomieszczeń.
Źródła zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach obejmują niektóre produkty budowlane i meble, które uwalniają toksyczne chemikalia; materiały, takie jak niektóre włókna mineralne i azbest; naturalne zanieczyszczenia, takie jak radon. Zanieczyszczenie powietrza na zewnątrz również przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach, podobnie jak między innymi palenie tytoniu, palenie świec, alergeny i kurz. Poważne zagrożeniem zdrowia zarówno dla dorosłych, jak i dzieci stanowi pleśń, która m.in. zwiększa ryzyko rozwoju astmy, zaostrza jej objawy, przyczynia się do alergicznego nieżytu nosa i infekcji dróg oddechowych.
Około 12% europejskich dzieci jest regularnie narażonych na wdychanie dymu tytoniowego w domu. Szacuje się, że bierne palenie powoduje u dzieci do 13% wszystkich nowych przypadków astmy, 20% infekcji dolnych dróg oddechowych, 15% przypadków zapalenia ucha środkowego i ponad 20% zespołu nagłej śmierci niemowląt.
Należy zmniejszyć narażenie dzieci na zanieczyszczenia powietrza
91% populacji miejskiej jest nadal narażona na stężenia zanieczyszczeń powietrza przekraczające wytyczne WHO dotyczące jakości powietrza z 2021 r. Podjęcie działań w celu ochrony dzieci przed zanieczyszczeniem powietrza powinno być zatem priorytetowym obowiązkiem dorosłych, ponieważ niepełnoletnim zwykle brak odpowiedniej wiedzy i/lub zdolności do działania w celu ochrony siebie poprzez zmniejszenie narażenia. Dzieci i młodzież nie mogą decydować, gdzie mieszkają, chodzą do szkoły, przedszkola i na zajęcia dodatkowe. Najmłodsi nie mogą sami sprawdzać danych o aktualnej jakości powietrza.
Zmniejszenie stężenia zanieczyszczeń powietrza pomoże chronić wszystkich mieszkańców, w tym dzieci. Jednak dopóki zanieczyszczenie powietrza nie zostanie zredukowane do bezpieczniejszego poziomu, zapobieganie narażeniu jest najskuteczniejszym sposobem ochrony zdrowia dzieci.
Lokalnie, czyli tam gdzie występuje zanieczyszczenie powietrza, można rozważyć wdrożenie dobrych praktyk w celu zmniejszenia narażenia u dzieci. Przykłady pozytywnych działań wymienione w briefingu EEA skupiają się głównie na unikaniu (tj. zmniejszaniu) narażenia na zanieczyszczenie powietrza poprzez:
tworzenie stref „stref czystego powietrza” wokół szkół,
projektowanie nowych szkół z dala od źródeł emisji,
inwestowanie w zieloną infrastrukturę,
zapobieganie paleniu tytoniu w szkołach lub wokół nich.
A co my możemy zrobić?
Zanieczyszczenia powietrza szkodzą nie tylko zdrowiu ludzi (tych młodszych i starszych), ale również negatywnie wpływają na zwierzęta, rośliny, materiały. Poprawa jakości powietrza jest dużym wyzwaniem, ale każdego dnia podejmując „małe” decyzje możemy zmniejszyć ogólną pulę zanieczyszczeń emitowanych do powietrza, tym samym dbając o zdrowie najbliższych. Jak to zrobić?
Wymień stary piec na ogrzewanie ekologiczne.
Stosuj opał dobrej jakości (opał opałowi nierówny).
Korzystaj z transportu zbiorowego lub zamień samochód na rower.
Zadbaj o zieleń w swoim otoczeniu.
Planując aktywność na zewnątrz, sprawdzaj aktualną (dla Polski, dla Wrocławia i Bydgoszczy) oraz prognozowaną jakość powietrza.
Korzystaj z odnawialnych źródeł energii.
Przeprowadź termomodernizację
- Nie bądź obojętny! Jeżeli sąsiad spala odpady, porozmawiaj z nim, jeśli nie przyniesie to skutku, zgłoś to.
Źródło: EEA, 2023, Air pollution and children’s health, https://www.eea.europa.eu/publications/air-pollution-and-childrens-health
