Nie wymieniłeś kopciucha? W wielu województwach to już ostatni dzwonek, by to zrobić!
Kocioł na paliwo stałe jest urządzeniem przeznaczonym do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej. W Polsce jest ich ponad 7 mln (wg danych CEEB na dzień 01.04.2023 r.), z czego ponad połowę stanowią tzw. kopciuchy, czyli kotły niespełniające żadnych norm emisyjnych. Bez względu na rodzaj stosowanego paliwa, emisja zanieczyszczeń z komina, gdzie użytkowany jest kocioł pozaklasowy (tj. poniżej 3 klasy wg normy PN – EN303-5:2012), kocioł 3 czy 4 klasy, jest znacznie wyższa, niż w przypadku kotłów klasy 5. czy spełniających wymogi ekoprojektu (ryc. 1). Należy pamiętać, że emisja zanieczyszczeń powietrza z sektora komunalno-bytowego zagraża nam również w lecie!
Ryc. 1. Wskaźniki emisji pyłu dla kombinacji paliw i rodzajów źródeł emisji – kotły (źródło: opracowanie własne na podstawie IChPW, 2017, Sprawozdanie z wykonania pracy pt.: Wskaźniki emisji zanieczyszczeń powietrza emitowanych z indywidualnych źródeł ciepła. Raport).
Co na to uchwała antysmogowa?
Od 1 stycznia 2020 r. w całej Polsce nie wolno już instalować innych urządzeń grzewczych na paliwo stałe niż te, które spełniają wymogi ekoprojektu. Wiele uchwał antysmogowych zakazuje również montowania tego typu urządzeń, gdy jest możliwość podłączenia lokalu do sieci ciepłowniczej lub gazowej (tak jest m.in. we Wrocławiu i w Bydgoszczy).
Uchwały antysmogowe wprowadzają również terminy graniczne, po których używanie pieca pozaklasowego będzie nielegalne. Obecnie już w 2 województwach (świętokrzyskie i mazowieckie) wszystkie tego typu urządzenia powinny już zostać wyłączone z eksploatacji (ryc. 2). Zakaz użytkowania kopciuchów dotyczy również części woj. małopolskiego, tj. siedmiu miast i gmin „krakowskiego obwarzanka”.
Mieszkańcy kolejnych 7 województw mają już tylko kilka miesięcy na wymianę ogrzewania, z czego w zachodniopomorskim, wielkopolskim i lubelskim należy to zrobić jeszcze w tym sezonie grzewczym (tj. do końca 2023 r.)! Najwięcej czasu na wymianę przestarzałych pieców mają mieszkańcy woj. lubuskiego (do 2027 r.) i opolskiego (do 2030 r.). W woj. warmińsko-mazurskim i podlaskim uchwały antysmogowe nie obowiązują, więc brak jest ograniczeń w użytkowaniu kotłów.
Ryc. 2. Uchwały antysmogowe i ograniczenia w użytkowaniu źródeł ciepła wykorzystujących paliwa stałe (stan na dzień 01.10.2023 r.). Kolorem pomarańczowym oznaczono województwa, w których wprowadzono zmiany w uchwale antysmogowej dotyczące terminów wymiany kopciucha, kolorem czerwonym województwo, w którym planowana jest zmiana uchwały.
Czy będzie więcej czasu na wymianę kopciucha?
Pomimo dość długich terminów pozwalających na dostosowanie użytkowanego źródła ciepła do wymagań uchwały antysmogowej, już w dwóch województwach radni przegłosowali przedłużenie możliwości używania kopciuchów.
W Małopolsce (za wyjątkiem Gminy Miejskiej Kraków i siedmiu miast i gmin „krakowskiego obwarzanka”) termin ten został wydłużony do kwietnia 2024 r. (tj. o półtora roku), pomimo że samorządy i mieszkańcy mieli czas na działanie co najmniej od roku 2017, kiedy to weszły w życie pierwsze zapisy uchwały antysmogowej.
W łódzkim zakaz użytkowania pozaklasowych kotłów na paliwa stałe będzie obowiązywał od 1 stycznia 2025 r. Pomimo świadomości konieczności wymiany kopciucha od 2018 roku, zezwolenie na ich użytkowanie zostało wydłużone o dwa lata.
Kolejnym województwem, które szykuje zmiany w tym akcie prawa miejscowego, jest województwo kujawsko-pomorskie. Radni chcą wydłużyć termin wymiany nie tylko kotłów, ale również miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń (tzw. kominków rekreacyjnych) aż o 6 lat, tj. do końca 2029 roku (projekt uchwały dostępny jest tutaj). Mieszkańcy nadal mogą wyrazić swoja opinię na temat proponowanych w uchwale zmian biorąc udział w konsultacjach społecznych – uwagi i wnioski można zgłaszać do 27 października 2023 r.
Czy chcę wymienić kopciucha?
Pomimo coraz krótszych terminów na wymianę źródła ciepła na ekologiczne, obecnie wielu mieszkańców odwleka inwestycję w czasie, tłumacząc to przede wszystkim brakiem takiej możliwości oraz brakiem wystarczających funduszy. Badania ankietowe (ryc. 3) przeprowadzone przez Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. na zlecenie LIFE-MAPPINGAIR/PL wśród mieszkańców Dolnego Śląska i woj. kujawsko-pomorskiego pokazały, że w obu województwach w 2023 roku w stosunku do roku 2021 wzrósł odsetek osób, które nie chcą wymienić źródła ciepła.
Ryc. 3. Skłonność do wymiany obecnie stosowanego źródła ciepła na niskoemisyjne – wg województw (n=1200, w%) (źródło: LIFE-MAPPINGAIR/PL. Świadomość ekologiczna mieszkańców województwa dolnośląskiego i kujawsko-pomorskiego w zakresie jakości powietrza. Raport z badań – jesień 2021 / wiosna 2023).
Planujesz wymianę kopciucha?
Zweryfikuj budżet domowy. Określ na jaki wydatek jesteś w stanie sobie pozwolić. Jeśli masz czas, zaplanuj wydatek z wyprzedzeniem. Pamiętaj, w niektórych programach kwota dofinansowania maleje z każdym rokiem!
Zastanów się na jakie ogrzewanie możesz zamienić swój piec węglowy: miejskie, elektryczne, gazowe czy pompę ciepła.
Oszacuj koszty inwestycji. Na pewno pomogą Ci w tym firmy zajmujące się wymianą instalacji, wiele z nich współpracuje z gminami.
Dowiedz się w swoim miejscu zamieszkania na jakie dofinansowanie możesz liczyć. W wielu urzędach gminy/miasta są eksperci, którzy podpowiedzą z jakich programów możesz skorzystać i ile będziesz potrzebował wkładu własnego. Oprócz ogólnopolskich programów (których krótki przegląd znajdziecie tutaj) warto spytać o dotacje lokalne (programy dotacyjne często można ze sobą łączyć).
Nie zwlekaj, działaj! Korzyści płynące z wymiany pieca węglowego na czyste i ekologiczne ogrzewanie są często większe niż poniesiony wkład własny. Zakres inwestycji możesz dostosować do swoich możliwości.
– Korzyści niematerialne – środowiskowe i zdrowotne będą towarzyszyć przyszłym pokoleniom przez lata, a Ty już teraz będziesz miał więcej czasu dla siebie czy dla rodziny.
– Korzyści materialne – to zazwyczaj mniejsze koszty ogrzewania poniesione w ciągu roku, a zwrot wydatków można uzyskać już po kilku latach korzystania z innych źródeł energii, w szczególności tych odnawialnych.Planując wymianę pieca rozważ również przeprowadzenie termomodernizacji Dostępnych jest tutaj wiele możliwości dofinansowania. Zapotrzebowanie budynku na ciepło będzie mniejsze, a tym samym m.in. mniejsze też będzie zużycie energii potrzebnej na ogrzewanie i przygotowanie c.w.u.
Nie zwlekaj z wymianą starego kotła!
Zwlekając z wymianą źródła ogrzewania, tj. nie dotrzymując terminów wskazanych w uchwałach antysmogowych niestety musimy liczyć się z sankcjami wskazanymi w art. 334 ustawy POŚ, tj. karą grzywny. Zgodnie z art. 24 Kodeksu wykroczeń grzywna wynosi od 20 zł do 5 000 zł, przy czym w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł, a jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy – 1 000 zł. Należy również pamiętać, że jesteśmy zobowiązani wpuścić kontrolującego do domu, jednakże zawsze należy sprawdzić, kto puka do naszych drzwi! Sprawdź również jak przygotować się do kontroli!
